«O traballo faite libre é o que puñan os nazis nos campos de concentración»

Pouco despois da fundación de Rompente, Alfonso Pexegueiro (Ponteareas, 1948) abandonou o grupo como se o parto de Seraogna fora a súa única razón de ser. Este 2025, aquela Seraogna conmemora os 50 anos do seu nacemento cunha reedición da obra orixinal, bilingüe e aumentada con novos textos e ilustracións do autor, que fai público o seu traballo plástico por primeira vez nunha exposición que estará ata o 18 de outubro no edificio Artistea, en Ponteareas.

—Cal é para vostede a importancia desta exposición?

É a primeira vez que expoño debuxos. Na miña poética hai algo que quere, agora, expresarse así. Fátima Ferreiro sempre me di que nos meus debuxos conflúen os homes do paleolítico e os nenos que pintan en liberdade. A min custábame aceptar iso porque é unha interpretación que rompe cos modos de expresarse na poesía universal. De feito, eu escribo desde o que tiña que ser e non foi. Por iso existe na miña poesía a palabra regreso. Actualmente existe un retroceso que non é un regreso, senón un paso en falso dentro da angustia xeral. Pero debemos regresar e vivir o que non vivimos; o home ten que saber volver ao futuro do seu pasado. Creo que os meus debuxos manifestan ese colorido de vida. Todo o mundo, cando os ve, di que transmiten vida, amor, tenrura. E é certo. Custoume recoñecelo porque me custa ter que dicir que isto é unha poética nova, que non existe.

—Cando comezou a desenvolver esta faceta?

No 2020, na pandemia, fixen o pregón do Corpus Christi, contando como un neno de aldea vai ver as alfombras. Aí saíu o neno reprimido, e pouco a pouco foron aparecendo os debuxos.

—É sempre o Pexegueiro neno, quen fai os seus debuxos?

O neno co humano primitivo. Creo que era Pascal, que dicía que o poeta debe abranguer a orixe e o final ao mesmo tempo.

—Como definiría o seu traballo?

Escribo entre lóstregos, coma se camiñase nunha noite de escuridade absoluta e só puidera ir e seguir baixo a lúa dun lóstrego; así xorde a miña escrita, asustado polo trono e iluminado polo lóstrego. Escribo desde a todavía non existencia, desde o negado e ocultado, desde a ausencia.

—Nese traballo, con moito peso do inconsciente, hai algo que recorde á escrita automática?

Eu nunca me considerei surrealista, como nunca me considerei poeta social. Non creo na escrita automática, pero tampouco podo demostrar quen está detrás desa escrita. Que é o automático? Se ti fas un esquema dunha novela ou poema, iso xa non é automático. Se non fas nada, é automático? Ou é outro xeito de crear, cuxo proceso descoñecemos? Eu creo que estou aí.

—Pasando a Seraogna, que pretendeu con esta reedición?

Nesta reedición de Seraogna quixen rematalo, porque estaba incompleto, como di David Souto, e Fe Cortiñas resume: «Impresións sobre un libro sagrado: Seraogna, que quizais non se chegou a escribir ata agora»; e tamén, para quen queira entender, contar como xordeu Rompente. Non xorde espontaneamente entre amigos, senón que eu vou buscar persoas para poder fundar un grupo de poesía. O deseño que fixo Juan Gallego na reedición é un agasallo para os galegos, e para os españois porque está tamén escrito en castelán; no meu caso non se pode falar de tradución, senón de convivencia e diálogo do «escoitante» co «falante» en galego. Ten debuxos, porque tiña que telos. Os debuxos igual estaban a pedir permiso naquela época, e eu non lles fixen caso. Seraogna é un libro de metáforas inmenso, e nunca o aceptei na casa, boteino da casa. Nesta reedición por fin o aceptei. Seraogna non viña a competir, viña a existir, nada máis.

—Fixo algunha reflexión sobre a súa evolución da palabra á imaxe?

As palabras non manifestan todo o que deberan, e saben. A palabra é unha suma de «obxetos» que vas descubrindo desde a inocencia, verdadeira creadora do universal; despois só se intenta acoplar os espazos a unha realidade construida e que á vez construimos, tecemos e transformamos nos talleres da linguaxe. Pero a forza de creación está nesa mirada da infancia, nese neno que sigue xogando, entendendo a existencia como Heráclito: un instinto de xogo, un fenómeno estético, polo tanto ético, que engadiría Wittgenstein. A palabra é algo estranxeiro: ven de fóra. Non o digo como dogma, senón como pregunta, pero creo que a linguaxe apartouse da evolución. Nós necesitamos ao grupo e non somos capaces de reflexionar profundamente. De feito, actualmente, estamos nun momento sen pensamento; están eliminando todas as posibilidades para poder pensar.

—Que significa?

Hai un muro que a linguaxe non acaba de furar. Un tempo duro como unha rocha vennos enriba, sen pensar. Só o pensamento pode furar a rocha. O poder adapta a linguaxe aos seus mecanismos de funcionamento, aprópiase dela. O poder é un aniquilador de conciencias. Somos cultivadores de violencia, e cunhas colleitas ao ano bestiais. Seguiremos a selo ata que fuxamos da dialéctica amo-escravo. Que o traballo faite libre é o que puñan os nazis nos campos de concentración.

Suscríbete para seguir leyendo