Engalanada cun peinado excéntrico e elegante a un tempo, porque a ocasión así o merecía, cun humor afiado e intelixente e, por suposto, con ese ar de progresismo polo que sempre se caracterizou, Emilia Pardo Bazán “visitou” onte a cidade olívica para estar presente na gran gala dos I Premios Emilia Pardo Bazán no País das Rías, unha iniciativa coa que FARO e a Deputación de Pontevedra quixeron poñer en valor a figura dunha das literatas máis emblemáticas da historia da comunidade galega ao tempo que recoñeceron o liderado de mulleres que hoxe en día seguen a estela dos seus valores, especialmente naqueles eidos que Pardo Bazán esbozou como potenciais do “país das rías”, tal e como a escritora designou de maneira maxistral á provincia de Pontevedra.
A actriz Carmen Facorro foi a encargada de devolver á vida durante unhas horas á que na actualidade está considerada como a mellor novelista española do século XIX, quen non quixo acudir soa á cita que tivo lugar na sede de Afundación en Vigo. Tras una pequena benvida ás autoridades, entre as que estaban a presidenta da Deputación de Pontevedra, Carmela Silva, e o director de FARO, Rogelio Garrido, e saudar ao resto dos asistentes lembrando que o ano anterior xa visitara a cidade con motivo da presentación do libro Pardo Bazán en el país de las rías, escrito polo exdirector de FARO e Cronista Oficial de Vigo, Ceferino de Blas, Emilia Pardo Bazán convidou a subir ao escenario a outra gran pioneira galega, Concepción Arenal, quen foi encarnada pola intérprete Raquel Velasco, da Escola Superior de Arte Dramática, ao igual que Facorro.
Foi a subdirectora de FARO, Irene Bascoy, a encargada de iniciar o acto, que se converteu na oportunidade perfecta para achegarse máis polo miúdo á autora de Os Pazos de Ulloa, nunha gala amena e divertida na que non faltaron dende escenas de mimo por parte das actrices protagonistas recreando un percorrido en coche polas bodegas da comarca até un bonito baile amenizado polos integrantes do pianobar itinerante Le Barluthier, á vez que constituíu o marco ideal para reflexionar sobre o momento que atravesa a sociedade co feminismo como eixe transformador, unha bandeira que rexeu a vida e obra de Emilia Pardo Bazán.
Precisamente, na súa intervención, Irene Bascoy efectuou un repaso por eses valores que guiaron á emblemática escritora galega, facendo especial fincapé no visionaria que foi cando falaba de “mujericidios” e na súa indignación ante a impunidade fronte aqueles crimes machistas: “120 anos despois, nós seguimos denunciando a violencia de xénero”, apuntou a subdirectora de FARO, quen continuou sinalando que Pardo Bazán “foi unha das primeiras persoas en ver o potencial turístico das nosas rías”. Neste senso, Bascoy fixo referencia a unha das citas da novelista, na que destacaba que “se se melloran as infraestruturas, o turismo pode ser unha gran fonte de riqueza”, para rematar a subdirectora do xornal vigués indicando que “xa tardaban uns premios cos que poder ensalzar a figura de Emilia Pardo Bazán e das persoas que seguen a súa estela”.
Os recoñecementos
Turismo, Cultura e Feminismo foron as tres categorías que FARO e a Deputación de Pontevedra escolleron para o deseño destes galardóns e o primeiro deles recaeu sobre a Ruta do Vino Rías Baixas.
A presidenta da Deputación de Pontevedra e a presidenta de AVIPO, vogal do Clúster de Turismo de Galicia e vicepresidenta de Atrega, Mar Rodríguez, fixeron así entrega da distinción á xerente da asociación enoturística, Lorena Varela, quen tras recoller a pequena estatuíña apuntou que era “unha honra recibir este premio porque levamos máis de 20 anos promocionando o sector e este é un premio para as máis de cen empresas, pequenas, medianas e grandes, que traballan en prol do enoturismo, en querer amosar algo tan noso como é a elaboración no viño Rías Baixas”, tras agradecer a creación e convocatoria dos galardóns, Varela concluíu indicando que “oxalá esta ruta chegue a converterse na mellor do mundo”.
“As mulleres teñen que ter acceso ao coñecemento porque é o que nos fai máis libres”
A entrega do segundo premio foi oficiada pola subdirectora de FARO e pola catedrática de filosofía e doutora en educación afectivo-sexual, Chis Oliveira, quen deron a distinción á escritora, tradutora, bióloga e académica de número da Real Academia Galega Marilar Aleixandre, quen recentemente foi recoñecida co Premio Nacional de Narrativa pola súa obra As malas mulleres. No seu discurso de agradecemento, Aleixandre fixo un repaso polos seus comezos en Vigo, a cidade na que confesou que se fixo galega, e lembrou que os seus primeiros textos no noso idioma estiveron vencellados cun itinerario científico pola provincia de Pontevedra. A escritora tamén comentou que “ultimamente non fago máis que escoitar que agora están de moda os libros sobre mulleres; dende o principio eu escribín novelas con ollada feminista, porque non teño outra, pero o que mudou agora, e podemos felicitarnos, é que pasou a estar considerado pola sociedade”. Por último, Marilar Aleixandre afirmou que “as mulleres teñen que ter acceso ao coñecemento porque é o que nos fai máis libres, e hai moitos países nos que non é así, polos que temos que seguir loitando”.
“Porque fomos, somos, e porque somos, serán; non hai futuro sen a metade da poboación”
A gala de premios finalizou coa entrega do recoñecemento na categoría de Feminismo, que recaeu na técnica de igualdade de xénero e coordinadora de Comando Igualdade, Priscila Retamozo, quen recolleu das mans de Carmela Silva e da conservadora da Casa Museo de Emilia Pardo Bazán, Xulia Santiso, a estatuíña. Moi emocionada, Priscila puxo o foco na súa intervención na importancia da creación dun galardón que poña en valor o traballo fundamental do feminismo, “porque é un movemento político e de transformación social, porque unha vez que pos esas gafas violetas xa non as podes quitar e porque non hai futuro sen a metade da poboación. Porque fomos, somos, e porque somos, serán”.
Silva: “Ter premios con nomes de muller é fundamental”
“O feminismo é o movemento que máis merece ser coñecido”, sostén a presidenta da Deputación de Pontevedra
“Hoxe é un día importante para a sociedade”, afirmou onte a presidenta da Deputación de Pontevedra, Carmela Silva, ao referirse aos Premios Emilia Pardo Bazán no País das Rías, entregados onte en Vigo a Marilar Aleixandre (cultura), Priscila Retamozo (feminismo) e a Ruta do Viño Rías Baixas (turismo), que recolleu a súa xerente, Lorena Varela. “Ter premios con nomes de muller é fundamental. Aínda hai moitos menos premios con nomes de muller que de home. Hai grandes mulleres no sector privado, na política, na empresa, na cultura, na investigación..., hai mulleres en todos os ámbitos e achegando moitísimo, imprescindibles, e por iso me parece tan importante que deamos premios a mulleres”, aseverou.
A presidenta da Deputación, que pechou esta entrega de galardóns, agradeceu a achega que mulleres como Emilia Pardo Bazán e Concepción Arenal fixeron por abrir o camiño ás seguintes xeracións de mulleres, e lembrou que, trescentos anos despois, a loita pola igualdade de xénero continúa e que aínda hai mulleres que morren vítimas da violencia de xénero. Onte foi inevitable lembrar o caso da muller de Lugo, achada morta a coiteladas na súa casa.
Silva explicou que estes premios xurdiron tras a publicación do libro Pardo Bazán en el país de las rías, do cronista oficial de Vigo e exdirector do diario decano, Ceferino de Blas, publicado con motivo do segundo centenario do falecemento da autora de Os pazos de Ulloa e que desentraña a súa intensa relación coa provincia de Pontevedra e coa cidade olívica, e da exposición que seguiu a esta publicación. Así mesmo, anunciou que haberá máis edicións destes premios, que seguirán poñendo no centro da atención o traballo de mulleres.
A presidenta provincial confesouse convencida de que, ao final, a sociedade alcanzará a igualdade, grazas ao legado de mulleres como Pardo Bazán – “Debémosvos todo”, dixo dirixíndose ás actrices que encarnaron sobre o escenario a Bazán e Arenal– e ás novas xeracións feministas, dignas sucesoras súas.
“O feminismo é o movemento que máis merece ser coñecido porque traballa para lograr que todo o mundo sexa igual, para que as mulleres teñamos todos os dereitos”, manifestou.
Silva tamén se referiu á escritora que lle dá nome a este premio, de quen destacou a súa intelixencia e a súa vasta cultura, a súa visión de futuro –xa soubo ver o potencial turístico da zona das Rías Baixas e de Galicia, e o crecemento demográfico de Vigo– e a súa importante contribución ao feminismo. “Era unha muller consciente de si mesma e do resto”, afirmou a presidenta provincial, para quen Pardo Bazán foi, ante todo, unha muller “valente, poderosa e adiantada ao seu tempo”.
