Ana Romaní é unha referencia inesquecible do xornalismo cultural –lembrámola no timón do “Diario Cultural” da Radio Galega ata que a arrincaron del– pero tamén é unha voz que dende os 80 ilumina o espazo feminino da poética na Galicia.

–Onde nace “A desvértebra”?

–Foi materializándose na escoita do colapso e na vivencia cotiá dos mecanismos disciplinarios que utiliza o poder, os poderes, e as súas execucións, para o control e o espolio da vida. Dalgún xeito o libro espreita as múltiples formas que toma o imperio, a dominación, que no libro aparece como a ollada dunha inmensa icona feliz. A escritura do libro concretouse en apenas unhas semanas do pasado verán, por mais que algúns textos son previos, e foi reparadora. O libro sostívome en tempos moi hostís.

–Cal é a finalidade deste poemario?

–Non hai unha intención mentres escribo. Non teño unha idea previa, e se a teño axiña desaparece porque o poema e o libro vai conformándose no propio proceso. O que si tiña era unha sensación de asfixia, de beizos cosidos, de censura, de imposibilidade de dicir e tamén de clausura, de colapso sistémico, e de dor profunda, unha dor colectiva que impregna todas as formas vibrantes. Outra das imaxes que se cruzaban era a da expulsión, a exclusión, o illamento, as vidas desprazadas, o refugallo, as sobras, iso que deixa de servir. Todas somos sobras, restos nalgún momento da historia. Por outra banda o libro apenas pode balbucir no colapso. O poema é o que se precipita fóra.

–Lin nunha crítica que en “A desvértebra todo semella estar a caer e nese abismo conflúen tempos e espazos”. Hai unha crítica ao pasado do país da Guerra Civil ou posguerra e os tempos actuais de enfrontamento político e ideolóxico?

–Si, está a violencia como forma de control e dominación cruzando o libro todo. A violencia coa que convivimos, a violencia estrema da linguaxe por exemplo, da usurpación da voz, por exemplo. Tamén está, claro, a memoria, a do 36, e a dos golpes de estado –non só o que se produciu aquí– mais tamén o espolio económico, pasado e presente, a subtracción da memoria colectiva... Os espazos que nos remiten aos dispositivos desa violencia son os das escasas maiúsculas do libro: Estadios, Campos, Granxas...Leo A desvértebra como un libro colectivo de voces e cruzamentos de experiencias, tamén de memorias e de desmemoria, que non deixa de ser unha das estratexias que propulsan a caída, que desarticulan a consistencia dun corpo social. Sen memoria colectiva estamos expostas. Mais no libro están tamén, creo, os procesos de liberación e está a rebeldía, a disidencia disonante que explora outras formas de subsistencia, está a revolta e a tenrura que a acolle.

–Tardou dez anos entre o anterior o poemario e este? Que ocorreu? Por que ese silencio?

–Son de silencios, máis que de escritura. Non escribo cada día, hai períodos de escritura e períodos de silencio, por máis que neses períodos sen escritura creo que se configura o humus do poema que logo irrompe. Para que iso aconteza, para que o poema se dea, hai que ter tempo e tamén un certo estado de atención.

–Que significa a poesía na súa vida?

–Ando a darlle voltas a isto precisamente a partir da escritura deste libro. Sempre falei do poema como indagación, como un coñecer, mais tamén como escoita, o poema que escoita as voces inaudibles da existencia, o espazo que atende. Alén de todo isto, agora diría tamén que o poema escoita e acolle. A poesía, cando menos neste libro, me (nos) sostén.