La provincia de Ourense registró menos de 1.500 nacimientos el año pasado y en 9 municipios no pudieron celebrar la llegada de un solo bebé. El constante retroceso demográfico -la población ha caído un 7,3% en diez años- amenaza el futuro del territorio con la edad media más elevada de España y la excepcionalidad estatal de que haya más inactivos que en condiciones de trabajar. Recursos como las 'casas nido' intentan poner freno favoriendo la educación y la conciliación familiar en el rural. Ourense alberga 32 de las 61 instalaciones de este tipo existentes en municipios de 5.000 habitantes en Galicia, es decir, más de la mitad. La nueva convocatoria de ayudas aprobada por la Xunta el pasado 11 de julio puede beneficiar a otros 18 municipios de la provincia que no llegan a ese umbral de censo.

Rita Doallo, ecudadora social y trabajadora social, dirige una 'casa nido' en Taboadela desde el 22 de mayo, que reabrirá el 2 de septiembre tras un parón por vacaciones en la segunda quincena de agosto. Se llama A Parruliña, "unha homenaxe ó meu avó, que me chamaba así cando era pequena, e a todos os avós e avoas, que teñen un papel fundamental na crianza dos cativos". Las plazas están cubiertas desde que empezó, aunque varios se incorporarán en septiembre. "Empecei con dous nenos de 2 anos, unha bebé de 8 meses e o meu neno Breo, que marcha agora porque vai comezar o colexio. En setembro terei dos nenos de 2 anos, una nena de 11 meses, outra nena de 9 e outro bebé de 8 meses", cuenta.

Rita decidió montar una casa nido -habilitada en la casa alquilada de un familiar-"tras ver unha nova na que se entrevistaba a unha rapaza doutra casa niño coa miña mesma formación. Pensei que sería perfecto para poder ter ao meu neno alí en lugar de nunha gardería tradicional. Encaixaba a formación, podía vivir no rural e posibilitaba a miña conciliación familiar. Ademais teño un posto de traballo xa que no meu sector está todo moi precario, hai pouca estabilidade e poucas opcións a longo prazo. Está moi mal pagado e hai moita carga emocional".

Tras ir a visitar otras 'casas nido', Rita Doallo supo que había acertado: "Isto é o meu", se dijo. "Apóstase por un modelo de crianza no que tanto os pequenos como os pais se sinten como na casa, sen présas, e podemos guiarnos polos ritmos dos nenos", destaca.

La convocatoria presentada por la Xunta en julio es la cuarta desde 2016. Permitirá la creación de 15 nuevas 'casas nido', elevando el total de centros en Galicia a 76, lo que implicará que "un de cada tres concellos de menos de 5.000 habitantes contará cun recurso para a atención á primeira infancia e de conciliación deste tipo", subraya la Consellería de Política Social.

165 plazas gratuitas por ahora

Las 32 instalaciones existentes en la provincia, por ahora, ponen a disposición de las familias 165 plazas gratuitas para niños de 0 a 3 años, hasta un máximo de 5 pequeños por casa. Los municipios de Ourense que cuentan con una son: Amoeiro, Baltar, Petín, Baños de Molgas, Beariz, Beade, Sarreaus, Os Blancos, Taboadela, Calvos de Randín, Castrelo do Val, Trasmiras, Carballeda de Avia, Cualedro, Vilardevós, Castrelo de Miño, Laza, Cenlle, Monterrei, Cortegada, O Irixo, Entrimo, San Amaro, A Gudiña, Leiro, Lobios, Manzaneda, así como Maside, Monterrei, A Veiga, Piñor y Porqueira. La nueva convocatoria de ayudas de la Xunta podría beneficiar a otros 18 que cumplen los requisitos del programa: no superan los 5.000 habitantes y no disponen de ningún otro recurso de atención continuada para niños de 0 a 3. Estos municipios son: O Bolo, Chandrexa de Queixa, Gomesende, Larouco, Lobeira, A Mezquita, Montederramo, Padrenda, Parada de Sil, Pontedeva, Punxín, Quintela de Leirado, Rubiá, San Xoán de Río, A Teixeira, Verea, Vilar de Barrio e Xunqueira de Espadanedo.

Rita lo tiene claro: "Axuda a fixar poboación achegando un servizo que doutro modo tería que buscarse na cidade. Cantos máis servizos de proximidade contemos no rural, mais vivo estará. O cole de Taboadela, por exemplo, está sempre baixo mínimos e en perigo de pechar. A idea é colaborar con el, facer algunha actividade conxunta na que os pais valoren poder seguir nun cole que sería como a continuación dunha casa niño, pois tamén é moi personalizado".