O pasado mes de decembro publicouse a segunda edición do libro Historia da Casa e Fortaleza de Camba (Rodeiro), dos autores Luís Pérez Fernández e Luís Fernando Pérez Méndez. Nesta ocasión editado pola Xunta de Galicia, Consellería de Cultura, dentro do Xacobeo 2021.
A obra en si fai un percorrido histórico dende o momento inicial da Casa e Fortaleza de Camba, que se materializou na Torre ou Fortaleza de Seoane de Camba, como elemento máis antiguo, estamos a falar do finais do século XIII, seguramente por orde de Vasco Fernández de Rodeiro e, co permiso do arcebispado de Santiago. Nesta Torre, construída sobre rocha, era onde residía, aínda se conserva algún elemento diferenciador, o señor da Fortaleza xunto a un reducido grupo de homes; todo isto dentro do marco xurisdiccional do arcebispado de Santiago. Co tempo ao lado desta torre xorden añadidos arquitectónicos, nun inicio a "casa de fuego" e as posteriores alas do edificio que o que prentendían era darlle un aire pacégo á construcción (salóns, salas, despachos, habitacións, ?).
No libro tamén se menciona aos posuidores da Casa Fortaleza ao longo de varios séculos, iniciándose como Casa e Solar dos Camba, baixo interesantes figuras de escudeiros e cabaleiros, lembremos a Álvaro de Camba (rico home do século XIV), a Fernando de Camba (cabaleiro que participo una toma de Granada, a finais do século XV), así como os interesantes e abondosos pleitos coas casas máis representativas da Galicia interior daquela época: casas de Taboada, Amarante, Maceda, Lemos ou Soutomaior.
Pedro 'O Vello'
Destaca tamén a constitución do seu maiorazgo no século XVI, baixo Pedro de Camba "o vello" e todo o que isto conlevaba, así como a xurisdicción civil e criminal; hoxe en día aínda recordada polos veciños e veciñas de Camba baixo o "marco do Perdón". Posuía un coto que circundaba a Casa, onde o seu señor aplicaba a xustiza baixo a figura nomeada do Xuíz da xurisdicción da Casa e Fortaleza de Camba, ademáis deste coto tiña outros cotos e terreos acotados, tipo granxas, nos que exercía devandita xurisdicción.
O seu dominio principal foi o aforamento e subaforamento de terras; algo que abarcaba a práctica totalidade do actual concello de Rodeiro e parte dos concellos limítrofes, considerados como abondosos en producción (Chantada, Taboada,?) que se incrementou de xeito total no século XVIII baixo a figura de Fernando de Miranda Vivero e Camba, auténtico terrateniente e dono de máis de mediaducia de Casas, destacando fundamentalmente como señor das potentes Casas Solares de Camba e Casa de Lagariños (Ourense).
A Casa Fortaleza de Camba era considerada no século XIX a Panera de Camba, onde entraban máis de 3.000 ferrados anuais de gran de centeo como rendas; xunto a esa cantidade tamén aparecen boas rendas de castañas, manteca, capóns vivos e mortos, e un longo etcétera. No primeiro tercio do século XX pasa a propiedade as mans de Manuel Pérez Fafián, avogado e Xuíz de Primeira Instancia, natural de Santa Baia de Camba (Rodeiro).
Miguel Durán-Loriga
Paralelo a todos estes feitos históricos documentados destaca tamén o papel relevante que tivo a Casa de Camba, na custodia do Hospital de peregrinos que estaba ubicado ao carón da Ponte do Hospital en Rodeiro, dentro do entorno da coñecida como Devesa do Hospital, un terreo que prácticamente cumplía a demarcación de coto de dita casa e pertencía a súa xurisdicción. Estes peregrinos que cruzaban as terras de Camba, continuaban o seu camiño hacia Santiago de Compostela. De este feito lémbranos Miguel Durán-Loriga y Salgado, quen durante os anos 1945 e 1946 visitou ás terras de Deza facendo un percorrido polas principais fortalezas e pazos da nosa comarca.
Miguel Durán visitou os pazos de Liñares, Barcia, Casa de Bendoiro de Abaixo, Bergazos, Casa de Casares, Casa Grande de Des, Donfreán, Casal de Filgueiroa e Quintela (Lalín) e, Fortaleza de Camba, Torre de Outeiro e Torre de Guillar (Rodeiro). De todos eles fixo planos dos edificios, dibuxos, fotografías e textos autógrafos do autor. Cando fai o estudo da Casa Fortaleza de Camba sinala literalmente, tal e como se aprecia, que "los señores de la Casa de Camba sostuvieron el Hospital de Rodeiro de peregrinos de Santiago".
