Poida que non sexa tan popular, milagreiro e concorrido coma os de Lérez e Paredes ámbolos dous en Pontevedra ou o de Pardesoa en Forcarei, pero tamén apaña esmolas e ofertas e atrae a moitos ofrecidos. Nós por tradición e proximidade estivemos un ano máis no San Benito da parroquia de Xaxán preto da vila de Lalín, onde houbo misas rezadas cada media hora pola maña e cantada con procesión ás doce, e logo procesión o baixo a frondosa carballeira que rodea a capela.
Esta capela que data do século XIX, garda a maiores da imaxe deste santo milagreiro, outra do San Martiño de certa antigüidade e a da Santa María da Saleta -replicando a máis celebre de Siador (Silleda) e que tempo atrás tiña festa propia-, e segue congregando a moitos ofrecidos os mais deles dende a vila de Lalín e aínda hai quen mantén a tradición de facer o camiño a pé. Semella que a devoción vai a máis, se cadra pola crise que a moitos toca padecer, e non faltan algúns ofrecidos que acheguen capóns, cacheiras, lacóns, ovos ou exvotos de cera, aínda que agora o que mais se estila son os cirios e as esmolas en diñeiro que os da familia do Fidalgo propietaria da capela, recolle para arranxos que precisa o templo e os gastos da celebración.
Formando conxunto coa capela e na mesma carballeira, está a igrexa dedicada a Santa María da Saleta patroa da parroquia dende a súa creación 1881. Daquela derrubouse a antiga igrexa de San Cristovo da Pena, situada no lugar do Cotiño onde ficaron un sartego antropomorfo escavado na pedra e os restos da cimentación. Da vella igrexa da Pena, deberon vir algunhas das imaxes que se mostran no retablo da actual: San Antonio, San Andrés, San Brais, Santa Lucia, San Caetano, ou a Virxe da Candeloria. Máis recentes son a do propio San Cristovo, a do Sagrado Corazón, ou a da Virxe do Corpiño, replica da que se venera no celebre santuario de Losón, que a mediados do pasado século tivo romaxe propio, pero non chegou a prender e agora sae en procesión acompañando o San Cristovo.
O San Cristovo
Os veciños, no día de onte, festexaron ao San Cristovo con misa solemne a unha na igrexa parroquial, procesión motorizada que saleu pola estrada de Brántega percorrendo a parroquia e a vila de Lalín e de volta no recinto do centro social houbo bendición de vehículos, concerto e pola noite verbena coa orquestra Fin de Siglo e o dúo Tentación. Antonte tiveron a Festa da Fartura con chourizos e torresmos e logo verbena con Pachi e Montse e a charanga Ardores e para pasado os ramistas programaron outra xornada festiva con misa campestre onda o centro social e de seguido sesión vermú coa charanga Leña Verde.
No municipio de Lalín tamén se honra a San Benito ou San Bieito en Castro de Arriba (Vilatuxe) onde ten a súa capelanía que celebrarán festa esta fin de semana, mentres que en Prado onde o santo chegou a ter unha confraría e na Xesta onde tiña unha capelanía, xa non se celebra festa ou quedou reducida a un xantar veciñal.
Os veciños de Xaxán tentan recuperar o campanario de forxa que se garda na igrexa parroquial, pertencente ao antigo templo e xa contan co permiso do Bispado de Lugo, para colocalo axiña na entrada da carballeira, en lugar visible e conveniente para que sirva de sinalización da capela do San Benito e da igrexa parroquial. Levaran a proposta ao Concello que preside o alcalde Crespo Iglesias, nativo desta da parroquia e contan que non lles vai faltar o apoio institucional para sacar adiante este sinxelo proxecto.