Todo pobo ten unha historia e a tradición oral é a a gran aliada para poder transmitila. A vila de Agolada comezou coa colocación dunha pedra que daría lugar á primeira vivenda do casco urbano. Faustino García Piñeiro pertence á duodécima xeración do seu fundador e na actualidade vive nunha parte desa primeira construción, xa que se foi ampliando por zonas. Fausto, que así é como o coñecen os seus veciños, á idade de 84 anos e de carácter afable, é unha caixa de sorpresas e ten moito que contar das memorias de Agolada.
- Como se fundou a primeira casa en Agolada?
- O dono veuse de Asturias co caldeireiro de Silleda, que era o seu curmán, creo. El fixo aquí un pendello e montou unha fábrica de caldeiros de cobre. A medida que o negocio foi indo ben, foi aumentando as casas. Da primeira delas estamos falando de 1700 e a seguinte que fixo foi de 1800 e algo, á que xa lle chamaban moderna Foi un señor que traballou moito. Desde aquí levaba unha recua de machos e ía a Lugo, pasando pola Espina, Oviedo e a Filguera, que xa daquelas fundían alí o cobre e o aluminio. Levaba unhas albardas cuns trípodes alí no macho e cargada de chapas. Había uns paraxes, como hai agora para coches. El saía desde alá, sacaba as albardas, as chapas e poñíanlles unhas boceiras aos machos, xa que se non comían o millo. Durmía nas pallas e despois volvía cargar os machos ás seis da mañá e cada semana facía unha viaxe. Ademais de facer caldeiros tamén tiñan taberna, e despois compraron unha viña no Ribeiro e así cos caldeiros tamén levaba viño...Así mesmo, noutra casa que temos, formaron unha tafona, unha fábrica de pan e tamén repartían pan, traían sal, que diso aínda me acordo eu. Viña unha carroceta desde A Coruña con 1.500 quilos de sal con rodas macizas e o día 12 vendíase todo aquí.
- Por que viñeron para aquí?
- Non sei ben, porque todo o que había aquí era monte. Estou falando de fai 300 anos, pero penso que foi porque era parente do caldeireiro de Silleda. O que fundou isto, o meu antepasado, levaba o nome e os apelidos do rei, chamábase Juan García de Borbón.
- Cando vostede naceu como estaba Agolada?
- Pola parte da estrada xa se fixeran case todas as casas. Aquí había cinco ou seis familias que eran as que tiñan a propiedade toda.
- Cando naceu seguían co negocio dos caldeiros?
- Eu acordo a vender 16.000 pesetas dos últimos. Daquelas o cobre xa estaba moi caro. E pouco a pouco foron deixando todos.
- Había moita xente de paso por Agolada?
- Por aquí viñan os aguardenteiros que ían para A Coruña en mulas ou bestas e viñan cos pelexos. Aínda que aquí non se dedicaban a dar comidas, quedábanse a durmir. O meu pai tivo a liña de transporte que vai a Curtis e aí en Toques xa viña o tren, e el ía coa zorra de 1.000 quilos, con tres ou catro mulas, e ía cargada de fariña, minerais, sal... Contaba unha anécdota que aí nas torrentes, el tiña unhas mulas moi ben educadas, levaba unha besta de guía e se coñece que conduciu mal e tomara un brañeiro e case lle envorca a zorra. Eran as dúas da mañá así que botouse a durmir, que el era moi tranquilo, á maña soltou as mulas e baleirou, quitou a carreta, volveu cargar e arreou para a casa.
- Porén, é na parroquia de San Pedro de Ferreiroa na que se sitúa o pobo de Agolada.
- Ferreiroa creouse antes de isto e chamáronlle así porque alí había una mina de ferro, e tal e como nos contaban os nosos pais, porque non hai nada escrito, había unha señora que levaba a ferrería. Eu aínda recordo pasar pola ponte e que estaba todo cheo de escombros de fundilo ferro. E había unha presa do río e con esa agua mallaban o ferro. Creo que o ferro alí era moi pobre e entón deixaron de facelo.
- Como ve vostede a restauración dos Pendellos?
- Houbo un avance en certos sentidos, pero noutros non tanto, porque os Pendellos estaban como na antigüidade, cunha pedra para aquí e outra para alá. E agora a xente veos moi ben arregladiños, pero son feitos de agora, quén di que foron de antes. Algúns escribiron a súa maneira, pero os que sabemos as cousas somos nós.
- Aquí ao lado tamén houbo unha cárcere.
- Si, aí enfronte.Aquí había dúas cadeas, case do groso da miña man, cunha argola e había un zoco e poñíanlle un cadeado e os presos xa nin se movían.
- E como lembra o que era antes a feira do doce?
- Dicíase que estivera nos Chaos de Aián, pero que non a querían porque a xente ía con gando e pisáballes todo. Así que houbo algún agudo que a levou para Ventosa, pero non sei o que pasou, e un notario que había aquí, de Ferreiroa, fixo un cercado por esta zona, que estaba sen casas ata as feiras das vacas, e meteuna aquí. Despois partiron o monte e levárona para a Praza da Verdura. Antes a feira de Agolada era un fervedoiro de xente. Viñan andando e as transaccións eran tremendas, viñan catro ou cinco camións de becerros. Despois o alcalde que acaba de morrer díxonos que se lle dabamos a metade das fincas, que teñen máis de 500 metros, a cambio de solares por aquí, se faría a feira alí arriba. Fíxose, pero como todas as cousas cando se andan cambiando, acábanse perdendo,e agora desapareceu case por completo, solo hai uns poucos comerciantes que veñen vender.
