Berta Dávila escribiu unha novela que non elude a incomodidade, que emprega as palabras sen agochos, nas acepcións máis verdadeiras. Porque a literatura de ‘Os seres queridos’ é precisa e é fermosa, é directa e é profunda, como o son tamén algunhas feridas.
Fálase de probas de ovulación, de episiotomía, de embrión e feto, fálase dun aborto. Do proceso e das emocións ao elixir non ter un fillo, e do que vén despois. Fálase de parir e non de dar a luz, e da despersonalización que sofren as mulleres cando son vistas só como embarazadas, só como nais. O tabú só se combate cando se nomea, e o elefante na habitación é a depresión posparto.
A sinceridade importa máis que os eufemismos, e por iso tamén se recollen no libro as palabras violentas, como “baleirado”, como “raspado”, que cousifican a muller nalgunhas das peores experiencias da súa vida. Fálase de culpa e de perda, pero tamén de descubrimento, de querer sen seguir o manual de instrucións.
Fálase de desexo e de ilusión a priori, e do exceso de expectativas porque nos guiamos de partida polo que nos contan, polo que agardan de nós, tanto os máis próximos a nós como os demais. Sentirse doutra maneira, aínda que sexa a real, dá vertixe: “Unha nai recente é un lugar onde a controversia ou o arrepentimento non caben, porque todo debe ocupalo a felicidade”, di a protagonista.
É moi complicado, e manca, saber sobrepoñerse a esa prisión, a esa presión do grupo, e fuxir da mentira, e aceptarse. Lémbrame unha frase de Tolstoi: “Hai unha clase de coñecemento moito máis importante cós demais: como aprender a vivir, que ás veces se menospreza”.
O relato pasa as xemas dos dedos sobre as superficies con arestas das relacións humanas. Produce en ocasións un terrexío palpar esa irregularidade. A narración fai algo que Ben Clark conta nun dos seus poemas: “Atreverse, viaxar á galaxia que xira en cada un de nós, mirar o buraco negro que hai no centro, e chimparse alí”.
En ‘Os Seres Queridos’, Dávila debuxa un mapa dos afectos, que son contraditorios ás veces. Fala do medo a decepcionar, das posturas impostoras, das herdanzas familiares que importan: a vida compartida, que non é idílica, a memoria sentimental que nos deixan os nosos vellos, e que inclúe recordos, cariño, teimas, costumes, e emocións boas e malas.
A novela amosa que a realidade está fóra dos clixés, lonxe do que contan a maioría das stories de Instagram. E explora a posibilidade de ser ambiguos cos nosos seres queridos, aínda que dea vergonza, aínda que doia. É, por suposto, unha novela de amor, con matices, da clase dos que Julian Barnes nomea en ‘Niveis de vida’: “Cada historia de amor é en potencia unha historia de aflición”.
