Aquelas nosas domésticas vacas

O meirande espazo das tradicionais casas da aldea era case sempre o reservado ás nosas mansas, traballadoras e familiares vacas domésticas. Esta mutua proximidade tiña a avantaxe de podermos estar así atentos a calquera eventualidade que lles puidera ocorrer. A corte das vacas convertíase así en benfeitora fonte de confortábel enerxía calorífica que se espallaba cara ós ámbitos próximos, pois no alto da mesma eran vigas de carballo ou de castiñeiro as que sostiñan os nosos propios apousentos familiares. Nestes eran aqueles ecolóxicos xergóns familiares enchidos co follato das mazarocas do millo un pracer de deuses. Durmirmos neles significaba soñar no lene e repetido romper das ondas da beiramar. E abaixo no chan o toxo amansado e maila xesta de recendos montesíos eran elemento importante para a formación do esterco fertilizante que da corte sairía logo no carro cara ás leiras da sementeira. Mansas vacas e humanos tiñamos así un amigábel xeito de convivir. Se elas non eran “sagradas”, pouco dende logo lles faltaría. Delas proviña o leite para facermos as papas do almorzo ou o dondo queixo e mol que cun anaco de broa sabía a beleza e bondade. Naturalmente sabiamos muxilas con aprendida destreza e cautela. E de tarde en tarde agasallábannos elas tamén cun ledo cuxo que axiña aprendería a brincar e choutar coma un rapaz. Coma nós, tiñan elas tamén nome propio. Da miña casa lembro a Toura, a Cachorra, a Curra, a Conchada, a Pinta (filla da anterior e que –non lembro ben por que– era a “miña”); tamén a Vermella (que, lentamente e a pé, viñera un bo día co meu avó de Barro, en Codeseda, ata Sabucedo). Cada unha co seu propio xorne e maneiras. O seu traballo era verdadeiramente multiúsos. Xunguidas ó carro do país carretábannos leña, xesta, toxo, herba, esterco, etc. Valían tamén para tirar do arado, for este o de pau ou mesmo o de ferro. Chegada a ocasión, algunha delas converteríase en privilexiada ó ela ter o honor de poder entrar pola porta principal da casa para, nun espazo de fondo liso, mallar tamén o millo miúdo, dando voltas e revoltas levada pola corda e a man amiga. Paxaros cantareiros e piriños da galiña ben que lle agradecían a ela o primor do millo miúdo. Mais cando a malla era a grande, a do centeo, entón elas fornecíannos excelente materia prima, a súa bosta, que convenientemente diluída con auga nunha tina servía para, unha vez barrida a eira, estendela con coidadiño sobre ela para, tras deixala secar ó calor do sol, dar logo entrada á maquina de mallar. Era un fermoso día de traballo e de ledicia comunal.