Agora que se fala tanto dos parques eólicos que afean os cumios dos nosos montes e do poder que o diñeiro foráneo tenta instalar por aquí e por acolá na nosa terra (esa terra sobre a que nun dos seus afamados debuxos o gran rianxeiro Castelao lle facía dicir ó labrego co machado ó lombo e cos fillos acaroados arredor del: “A nosa Terra non é nosa, rapaces”), poida –penso– que non sexa inoportuno lembrar un chisco os nobres esforzos deses paisanos e labregos do noso tan asépticamente chamado “rural” por crearen modos de existencia e de supervivencia suficientemente dignos para si mesmos en tempos, ademais, nada doados.

O que aquí quero mínimamente lembrar é algo que pertence en certo modo ó meu particular ou familiar entorno, mais espero que o intelixente lector mo saiba porén desculpar.

Sendo eu aínda un rapaz, alá cara ó final da década dos anos corenta do século pasado, empecei eu mesmo xunto cos meus familiares e algúns veciños da coñecida parroquia estradense de Sabucedo a poder desfrutar das novidades daquela técnica da que en vilas ou cidades galegas outros compatriotas desfrutaban xa con anterioridade. Non houbo aquí promoción externa, pública ou oficial ou como se queira denominala. A meu pai (irmán do coñecido e malogrado político galeguista Xosé Manuel Cabada Vázquez) deulle por alí, por fuxicar, remexer, pensar e preguntar por aquí e por alá..., ata que acadou construír a carón do modesto e troiteiro río de Sabucedo un pequeno muiño onde instalou tamén unha dínamo que producía corrente continua.

Lembro aínda algo do paulatino erguerse da obra, da pequena presa (o “estanco”) realizada no río e das canles axeitadas que conducían as augas ata se converteren case por arte de maxia no milagre da luz... Si, para nós, os pequenos irmáns, era un verdadeiro milagre, un “fiat lux” (“fágase a luz”) bíblico levado a cabo tamén coa nosa cativa axuda! Ben comprensíbel era que algún dos veciños non considerase posíbel que a luz fose quen de subir polos arames desde o muíño ata se introducir, alá no alto, nas casas. Mais entrar si que é verdade que entrou nelas.

Cando anoitecía, previa orde de “vai botar a luz!”, subiamos a un dos cuartos de enriba da planta baixa pra erguermos pouco a pouco unha panca de madeira que por medio dun arame movía alá abaixo no río un dispositivo que daba entrada á auga creadora de luz. Así, a luz da lámpada que estaba enriba de nós era primeiro de cor vermella, tornándose paseniñamente logo máis clara e branca. Ela estaba obedientemente ás nosas ordes.

Tiñamos así unha luz doméstica e domesticada, nosa, semellante a pequena escala ó paulatino, crecente e cotián nacer do pai sol alá cara o leste, detrás de Montouto. Non precisabamos máis.