Que mala gallega

Os tópicos deixan un resaibo vulgar. Prodúceme auténtico estupor a soltura coa que se repiten coma se fosen verdades capitais, e séntame especialmente mal os que teñen que ver coas raíces. Aqueles que nos atribúen en función do noso lugar de procedencia. Ocorreume unha vez máis a pasada semana, durante un encontro con alumnado dunha escola de Fuengirola. O mestre, ao detectar o meu acento galego, empezou a facer comentarios sobre o meu xeito de falar. Isto, por si só, non tería demasiada importancia. Mais veu acompañado por unha pregunta que formulou en voz alta: «¿Te gusta mucho el marisco?». O alumnado, nenas e nenos de quinto de primaria, estaban ao seu. Distraídos algúns, outros falando polo baixo. «Algún si, outro non. Como a todo o mundo», contestei eu, con certa desgana. «¡Que mala gallega que no le gusta el marisco!», berrou el. «¿Y el albariño?». Mireino coma quen está mirando un accidente a cámara lenta e contestei con visible incomodidade: «Cantos tópicos xuntos». Non sei se comprendeu a fondura da miña resposta, mais serviu para que calase. Naquel momento iso pareceume un triunfo. O Día das Letras Galegas é o día en que florecen os tópicos. Na prensa, nas redes sociais, nos grupos de WhatsApp. De súpeto empezan a chegar fotos con bandeiras de Galicia e frases que para min están completamente baleiras, pero que, por algunha razón, hai quen sente o impulso de compartir. Coma se espallar estereotipos fose compartir amor. Ideas do estilo: «Nacín na terra da morriña»; «son dese sitio onde entendemos o que significa marcho que teño que marchar»; «un galego non sabe se sobe ou se baixa, mais somos da terra de quen entende o que significa ter sentidiño». Podería encher o resto deste artigo con clixés deste tipo, que non significan absolutamente nada. Pregúntolle a vostede, que me está lendo neste momento: que significado ten, que valor posúe o Día das Letras Galegas? Cal é o seu sentido? O Día das Letras é unha data consagrada á exaltación e promoción da nosa literatura e da nosa lingua. Esa é a razón de ser e non outra. A lingua e a literatura. Escribo isto pensando noutro suceso que me aconteceu nunha escola pública de Vigo a finais de abril. No marco da clase de lingua galega —onde se desenvolven este tipo de actividades— acudín a falar dunha das miñas obras para varios grupos de segundo de primaria. A sorpresa foi atopar unha mestra que se dirixía ao alumnado —e tamén a min— en castelán. Non pronunciou unha soa palabra en galego durante todo tempo que eu estiven alí. Non é a primeira vez. Tampouco é a norma, vaia isto por diante, mais resultoume lacerante. Pregúntome que sucedería se unha mestra de inglés se dirixise ao alumnado durante toda a clase de inglés en castelán. Tería consecuencias? Cales serían? É habitual que cando acudo a un acto deste tipo en Vigo, a inmensa maioría do alumnado non sexa quen de construír frases en galego. As mestras, con firmeza e con agarimo, sempre lembran: «En galego, estamos en clase de galego». O normal é que o alumno ou alumna volva repetir o mesmo comentario en castelán. Algúns esfórzanse e, malia que se fan algo de barullo cos pronomes, saen do paso como sairía calquera de nós enfrontándose a unha lingua estranxeira. Non me gusta escribir isto porque estou afirmando que o galego, nas aulas de primaria de Vigo, é unha lingua estranxeira. A responsabilidade non é das crianzas, é nosa, das persoas adultas. A escola, mais tamén na casa. Somos nós quen temos na man a responsabilidade de transmitirlles o idioma. Oxalá algo tan nobre non supuxera un esforzo. Oxalá saíse de xeito natural. Coma sae en Muxía, en Carnota, no Courel. Hoxe, 18 de maio, as letras galegas tamén precisan de nós. E mañá, e pasado... Unha lingua sen falantes é o eco remoto dunha lembranza.

Suscríbete para seguir leyendo