Deixou escrito don Álvaro Cunqueiro que “o galego, gran viaxeiro e emigrante a afastadas terras, anda buscando sempre na memoria o aroma do país natal”. A fragrancia da terra, o arrecendo da memoria é a verdade mesma do enraizamento, do vínculo permanente coa terra, cos paisanos, co propio pasar. Somos o que somos, nostalxia de nós mesmos, melancolía. Todo medra coa distancia xeográfica, antes coa emigración, agora coas viaxes. Non haberá nunca unha Galicia mellor que a recreada polos seus fillos, os nosos irmáns espallados polo mundo. Quizais tan só os creadores, os poetas, os literatos, os pintores e os escultores poidan aproximarse a tanta exuberancia romántica, emocional.
Hoxe, a Galicia da emigración transformouse. En calquera país da nosa posición é posible vivir e gozar dun benestar máis ou menos común, máis ou menos confortable. Agora somos unha rexión europea inmersa nas mesmas oportunidades que as dos demais. Iso pode influír nunha ameaza latente: a desvinculación dos residentes no exterior, de xeito singular o alcanzar as cuartas e quintas xeracións de ausencia da Terra Nai. Algo habería que facer ao respecto máis alá de pensar nos votos para as eleccións.
“Alá por 1920, John dos Passos delataba unha realidade evidente: ‘Vaia vostede ao cabo do mundo e atopará un galego’”
Os tataranetos dos nosos emigrantes demandan concepcións máis abertas en todas as ordes. Están mellor formados e son máis esixentes e cultos, máis tolerantes, máis solidarios, falan idiomas, viaxan. A resposta madura ás inquietudes destas xeracións do século XXI hai que darlla desde o referente do que representa ser galego e, para iso, hai que informalos de que as súas oportunidades se fraguaron en múltiples historias persoais, tan intensas como atesourables. Esa información, xunto coa nosa cultura e a persistencia do noso idioma, serán o mellor legado para que poidan competir con criterio e orgullo de bos galegos no impredicible futuro.
Alá por 1920, John dos Passos delataba unha realidade evidente: “Vaia vostede ao cabo do mundo e atopará un galego”. O xornalista e escritor estadounidense, de Chicago, en plena efervescencia dos anos tolos, da mafia, decatarase da importancia do número, da influencia, da capacidade de penetración nas sociedades alleas duns esforzados mozos que chegaban dunha Europa onde non atoparan a súa oportunidade. Quizais a un intelectual da súa categoría lle chamou a atención que con eles transportaran unha cultura, unha lingua e unha forma de ser, unha especie de confraternidade que tan só se produce no afastamento de onde un naceu.
Na terra de todas as preguntas, ten que ser unha resposta en tempo real á esixencia que nos demanda a posteridade: lograr que o sentimento do galego perdure para sempre, iso ou fracasaremos nunha parte esencial do noso obxectivo como pobo.
Coa historia da odisea de Galicia, cos saberes, debemos achegarnos aos peiraos do futuro, dispostos a recibir os galegos do porvir co mellor de nós mesmos. Cos fíos desganduxados da nosa Historia en común temos a obriga de comezar a tecer novas emocións, pregoar que antes houbo outro antes, outras arribadas e outros galegos que un día, hai xa algún tempo, iniciaron unha viaxe que continuará para sempre no navío de Breogán...
Non sei se se souberon John dos Passos e Álvaro Cunqueiro, pero o norteamericano de ascendencia portuguesa, quizais desasosegado de tanta viaxe, tamén deixou escrito: “Podes arrancar o home do seu país, pero non podes arrancar o país do corazón do home.”
A historia continuará e descubriremos que a verdadeira viaxe por Galicia é o retorno a ela mesma.
