Uns anos antes da publicación do seu libro: “O ultimo barco”, Domingo Villar puxérase en contacto comigo para solicitarme información a redor do Trastorno do Espectro do Autismo (TEA). Na novela citada e editada por Galaxia en 2019, o autor describe con todo tipo de detalles a un ser entrañable, o “rapaz de laranxa”, a través do cal fai unha achega a un trastorno que para nós é, sen lugar a dubidas, o dunha persoa con TEA. Outros escritores o fixeron, doutros trastornos ou enfermidades ao longo da historia da literatura. A sensibilidade de Villar, que plasmou na súa novela o comportamento enigmático do “rapaz de laranxa” reflicte perfectamente o dunha persoa con autismo.
Como contrapartida, soliciteille a Villar para a revista Maremagnum, nº 24, 2020 dirixida polo que subscribe e editada pola Federación Autismo Galicia, unha colaboración en formato conto, ilustrado polo seu amigo Carlos Baonza, que titulou: “O arroaz”. Un historia marabillosa entre o arroaz e os nenos.
O meu homenaxe a este grandísimo escritor, non podería ser outro que ofrecer aos lectores de FARO DE VIGO o estupendo conto de “O arroaz”:
“Din que a noite que naceu Daniel había unha lúa grande que tinguía de luz laranxa a superficie do mar. Contan que o Flaco estaba a recoller as nasas cando o avisaron por radio que ese fillo que con tanta ilusión esperaban chegaba un pouco antes de hora.
Devolveu ao mar o aparello, virou para enfilar o porto e deu gas. Unha familia de delfíns acompañouno debuxando cabriolas arredor do barco e o Flaco fixo o traxecto contento, pensando que era un presaxio bo.
Cando chego ao hospital, Marta xa tiña enganchado do peito un meniño de mans diminutas, rubio como a mel. O neno, contoulle a enfermeira, abrira o bico o xusto para coller un pouco de aire e respirar. Logo quedara calado, encollido enriba da nai, co nariz un pouco engurrado, como preguntándose para que o sacarían daquel baño de auga quentiña no que durante tantos meses vivira ben.
Dous días despois, na casa, deitado no berce que o Flaco fixera con madeira de balsa, Daniel abriu os ollos e cravounos nunha estrela pegada no teito que brillaba na escuridade. Se lle falaban de cerca, encollíase un pouco e engurraba o nariz.
–É un bendito –dicíanlle a Marta as amiga–, que boa vida che dá.
E ela miraba para o meniño, tragaba saliva e asentía: Que boa vida me dá.
Daniel perdeu interese pola estrela o día que empezou a gatear. Agatuñou ata o balcón, agarrouse aos barrotes e concentrouse no mar. Tanto daba a hora a que o Flaco regresase a porto despois de largar as nasas que sempre atopaba a cabeza rubia do fillo fitándoo dende o balcón.
Vendo a atracción do rapaz pola auga, o Flaco decidiu levalo un día a pescar. Axiña que embarcou, o pequecho desengurrou o nariz. Dende o colo do pai, miraba arredor divertido e, cando a proa se levantou, pechou os ollos para recibir todo o vento no rostro.
Levaban un anaco na mar cando apareceron os arroaces como aquela noite de lúa chea. Comezaron a nadar arredor do barco regalándolles piruetas e, de pronto, o pai escoitou a voz de Daniel, pronunciando un son agudo.
Cando volveron a terra, o Flaco contoulle a Marta.
–Que dixo? –preguntou ela, pero o Flaco non soubo responder. Baixou o taller e construíu un asento pequeno con arnés que cravou no banco de popa.
Sempre que saian xuntos a navegar, aparecían os delfíns. Achegábanse ao barco e o neno, asomado pola borda, repetía aquel grito agudo da primeira vez.
Unha tarde, o neno soltouse do arnés e lanzouse á auga. O Flaco tirouse detrás para rescatalo e encontrouno nadando entre os delfíns. Conseguiu subilo a bordo e regresou a porto, decidido a non levar o fillo con el nunca máis. Descravou o asento pequeno e as xornadas seguintes saíu el só a faenar.
O neno pasaba os días no balcón e as noites mirando a estrela, sen comer nin durmir, tapando as orellas coas mans cóncavas para seguir escoitando o mar.
–Está quedando sen forzas –dixo Marta unha mañá–. Por que non o levamos ao mar a ver se alí come algo?
Baixaron ao porto, desamarraron o barco e, de alí a un pouco, apareceron os delfíns e comezaron a danza. Daniel, no colo da nai, emitiu unha voz aguda e Marta, que nunca o escoitara pronunciar unha palabra, botouse a chorar.
O rapaz escorreuse do abrazo da nai, asomouse pola borda onde brincaban os arroaces e deixouse caer na auga. Antes de que o pai se puidese mergullar tras el, emerxeu agarrado do lombo dun dos delfíns máis grandes, dixo adeus coa mana e desapareceu coa manada no mar.
Fai dous veráns, un equipo científico que estudaba o comportamento dos cetáceos referiu un encontro cun exemplar singular de delfín ao que alcumaron “O Astrólogo”. Trátase dun macho xove de pel clara que, polas noites, se o ceo está despexado, asoma a cabeza fóra da auga para observar o firmamento”.
Velaí un fermoso conto que tódalas persoas que traballamos cos TEA, gardaremos sempre na lembranza de Domingo Villar. Unha grande aperta a súa familia.
*Director xeral Fundación Menela
