Cheguei a Xela Arias polo Día das Letras. Esa festa que eu agardo cada ano coa promesa das descobertas. Poucas iniciativas institucionais coma esta, que traian o ar fresco e sempre novo dun país creativo, consciente de si mesmo e unha tradición tan viva como, por desgraza, case descoñecida. Arribei a Xela polo coñecemento de quen fora o seu compañeiro Xulio Gil, o matemático e fotógrafo hoxe traballando nas alturas de Covelo, un punto intermedio entre a terra e o ceo. Atopei en Xela Arias un recendo de xeración compartida, de cousas vividas, de recunchos entrevistos e espranzas feitas realidade e realidades feitas anacos. A vida.
En liñas paralelas aos estudos académicos, tan necesarios como embalsamadores, a obra de Arias ofrece os ángulos e as aristas propios dunha xeración, a do baby boom, iniciadora de novos camiños, tan incertos, e unha cidade –Vigo– en permanente reconversión e busca de identidades, incapaz de asentarse nun repousado soño urbano e burgués e acosada pola acritude do seu urbanismo de oportunidade e a sempre inqueda agonía dos seus sectores productivos.
Fuxía Xela Arias de conexións grupais, literarias e vitais, para entregarse a unha andaina individual –que non en soidade–, experimental, pero coma os bós pescadores da baixura, referenciada polas marcas da tradición secreta, herdada, e a propia experiencia. No caso de Xela, a forza escura e angulosa de Lou Reed ou Patti Smith, a escrita rebelde e poética de Méndez Ferrín ou a libérrima musa oral de Carlos Oroza.
Lía estes días, non sei se en Saramago ou Torga, que para escribir non basta coa sensibilidade; necesítase tamén da intelixencia. O propio Ferrín dicía onte que “a poesía ten que ter modernidade e calidade. Non vale coa boa intención”. Espigando na obra de Xela atopamos toda a rebeldía dunha intelixencia esperta, non acomodaticia, esixente na escolla dos temas e os tempos para verquer unha traballada sensibilidade onde a propia experiencia, vital e intelectual, atopa o axeitado reflexo.
Non é infrecuente que na creación artística os autores apuren o tempo demasiado curto da súa fugaz existencia para ofrecer o estoupido sintético da súa experiencia. En Xela Arias hai unha concisión, non sei se urxente, de falar do esencial, de levantar unha testemuña persoal que aínda hoxe, pasado o tempo, mantén os cantos vivos dunha travesía vivida en presente e en primeira persoa.
