Na grande redonda da avenida da Liberdade érguese a columna triunfante, e o estilista de riba é o marqués de Pombal cun bravo león á beira. Velaí o esplendor de Portugal, por Lobo Antunes, e aquel primeiro ministro ilustrado a quen Sarmiento, temeroso, chamaba en privado e á galega, "Carballo".
Á sombra de toda esa eminencia e sobre o pedrado branco e preto nacionalpopular vexo pasar o corpo miudo de Chano Piñeiro, que nos acena cos dous brazos no corazón de Lisboa. Daquela dinme de conta, nun refacho de foguetería intuitiva, que Chano era tan grande coma a columna, tan león coma o de Pombal e tan ousado coma aquel reformador masónico do século XVIII.
En realidade, cousas miñas moi difícil de seren comunicadas. Houbo, días atrás, unha homenaxe a Chano Piñeiro, e polos escuros corredores da memoria fragmental pasou, primeiro, aquel rapaz do San Narciso de Marín que quería ser galeguista e se meteu finalmente na ilusión do cine entrefebrado de relato ou crónica da autenticidade.
A autenticidade así a visual fílmica coma a dos residuos da memoria e da alma que leva incorporados, constrúe o cine de Chano Piñeiro. Diciamos que a súa figura é alta, coma a columna de Pombal, e asenta, coma ela, sobre o chan da patria. Foi Chano ousado con "eu, o tolo". Alí o que ía ser político currilario escomenza por contraer matrimonio cunha bici. Os que só aprecen un Chano realista deben ir debullar este filme de louco que non é para nada tolo "Mamasunción" non é unha presentación etnográfica nin unha égloga galeguista nin nada do cine galego documental que moitos desexaban no meu tempo.
É un grande relato, coma se se tratase dunha "cousa" por Castelao. A face da protagonista e o seu actuar e os escenarios fannos acordantes do Kino-pravda ou cinema-verdade. Pero non. Non é John Cassavetes nin tampouco dogma. E "Mamasunción" tamén é os deseños da Matria que sairon incesantes da man de Reimundo Patiño. Co cal imos a "Sempre Xinxa", cun centro imantado que é Uxía Blanco e unha estoria veraz, sentida e comunal de todos nós.
Quen reduza, por torpeza, o cine de Chano a ruralismo pode pisar un angazo e dar co rabo del nas nefras. Porque aí a está a película "Esperanza": xeometría urbana, a cara fría do betón cúbico, o neorrealismo reinventado en interiores domésticos que poden inducir a unha compaixón de reminiscencia rusa clásica.
Coma unha imaxe profética, despois de dirixir "O camiño das Estrelas", onde se cruzan o lobishome e a serea, nun imposíbel, Chano Piñeiro compareceu no cosmos para brilar sempre desde o alto. Nunca o esquenceremos.
