"Lasciatemi cantare/perche' ne sono fiero./Sono l'italiano,/l'italiano vero." Sen dúbida que moitos dos -sempre moi amables- lectores destas crónicas semanais han de lembrar como lle cómpre as estrofas da célebre canción do moi incombustible Toto Cotugno. Para os cristiáns, corría o ano de graza de 1983; para tutti quanti viría ser aínda a prolongación dos "anni di piombo": en maio de 1978, o líder da Democracia Crisitá, Aldo Moro -un dos maiores defensores do "Compromesso Storico" auspiciado polo secretario xeral do Partido Comunista, Enrico Berlinguer- fora asinado polas Brigadas Vermellas. En 1980, outra organización terrorista -neste caso de extrema-dereita, Ordine Nuovo- perpetrara, 85 mortos, a masacre da Estación de Camiño de Ferro de Bologna. En fin, catro anos máis tarde, na véspera do Nadal, un novo atentado inauguraba a "seconda guerra di mafia", desenvolvida nos primeiros 90.

Unha panorámica ben negra, de certo; porén, durante os anos 70 Italia vivira un rápido crecemento socio-económico, cun aumento na calidade de vida, a desaparición do analfabetismo, a conformación dunha cultura sólida -especialmente alicerzada desde a esquerda- e mesmo o asentamento dunha conciencia xeral de pertenza a unha entidade común que se viña artellar no apoio a determinados símbolos, tales a "Squadra Azzurra", isto é a selección nacional de fútbol. Daquela, á fronte do "pentapartito" -a coalición que integraba a demócrata-cristiáns, socialistas, republicanos e liberais-, Benedetto "Bettino Craxi" resultou elixido primeiro ministro en agosto de 1983, cargo que ocuparía deica abril de 1987.

A bonanza económica continuou con paso firme: cara a fins da década, o PIB aumentara nun 94%. Membro do G-7, Italia chegou incluso a superar nalgún momento ao, aparentemente inalcanzable, Reino Unido. En fin, o meu amigo Giorgio Perisssinotto, felicísimo de ter vido ao mundo en Trieste, explicoume nun serán de primavera o seguinte: "Caro Moncho, tes que saber que hai dúas clases de persoas no mundo: dun lado, están os italianos; doutro, están todos aqueles que quixeran ser italianos". Xa que logo, e á vista desoutra "que está a caer" agora mesmo, parece ben lóxico que as boas xentes anden a preguntarse arreo: "e que foi de todo aquilo?"; "cando e por que se reviraron as cousas?"; quo vadis, Italia?

Está ben lonxe, claro é, das capacidades deste modesto cronista a posibilidade de ofrecerlles a Vdes. unha resposta axeitada diante dun debate no que participan, e con ardor, sociólogos, filósofos, antropólogos... desde ben diversas perspectivas (por máis que haxa certa concordancia en situar a chegada ao pode de Berlusconi como un punto de inflexión). Non obstante, permíntanme que lles diga/escriba que, acaso, a primiera cuestión a resolver na xeira que nos ocupa, veña ser máis ben esoutra de explicar o verdadeiro alicerce daqueles días de viño e de rosas habidos no medio e medio da enorme treboada de fins dos 70-comezos dos 80.

Desde 1945, os todopoderosos USA consideraron sempre a Europa occidental como un patio da súa propiedade. De aí o afán de vixiar con atención as trasnadas dos, decote díscolos, veciños do mesmo. En virtude de tal perspectiva, a Casa Branca, a CIA, o Pentágono... ataron, reataron e volveron a reatar os lazos -algúns din que as cadeas- coa vella metrópole británica. Pola mesma, foron apoiar -e, ao tempo, entorpecer- unha e outra vez os convenios franco-alemáns mentres lles ofrecía unha de area e outra de cal a gregos e turcos. Canto a Italia, non houbo incertezas: desbaratasen o que desbaratasen os seus gobernos e habitantes, en xeral; houbese lóstregos, terremotos ou caesen pedras desde o ceo, a consigna do Departamento de Estado -en sintonía coa Igrexa católica e mesmo coa Cosa Nostra- resultou determinante: "debemos, se tal lle cómpre, fabricar nós mesmos semellantes tempestades. Porén, por nada do mundo podemos deixar caer a Italia. Trátase dunha terra sagrada. Ningunha bandeira vermella ondeará sobre Roma!"

Mais dito/escrito está que mudan os tempos e mudan as vontades. En retirada, táctica e/ou obrigada -en calquera caso, o Pacífico devén un espazo moito máis temible/apetecible-, coa Igrexa católica en horas baixas -e a mafia quen sabe en qué-, Washington foi deixando, e parece querer deixar cada vez máis Europa -a Gran Bretaña fóra dela- nas mans dun capaz eficiente e de confianza, chámese o tal, por exemplo, Macron-Merkel. En calquera caso, se as cousas de torcen, "xa chamará outra vez por nós!".

Non sei se é tal e como lle din: que o fútbol resulta devir unha metáfora de todo aquilo que acontece, pero Italia nin sequera se clasificou para o Mundial. "Piove?, porco governo! Non piove?, porco governo!" Sexa como for, farían ben os italianos en iren procurando un novo paraugas -e pararraios-; teñen o cambio climático ás portas.