Hoxe Xil Ríos vai ser distinguido como fillo predilecto de Moaña, segundo a nova que me chega cantando. Cando desde aquelas ribeiras de Morrazo me vén unha noticia emocionante, "lo dejo todo" (como dicía aquel cantar) e bótaseme o corazón a voar cara aos areeiros onde Xil e mais eu nacemos. Agora aqueles areeiros xa son praias, a gusto da relixión turística destes tempos nos que só adoramos a un deus do mar: o marisco. Xa se queixaba o vello Juan de Mairena, falando do campo, de que da antiga "emoción campesina" só nos emocionaba o xamón; pois, falando do mar, está pasando algo parecido: só acabarán emocionándonos os camaróns (sendo camaróns de Moaña ten unha desculpa). Fronte a esta debilidade do espírito dos nosos días é cando soan as cancións de Xil Ríos que lle devolven ao mar todo o que é seu: a tradición de séculos de vida e vitalismo mariñeiros, a duradeira patela que trae de comer, as mulleres que agardan, os amores que nos deixan, os amigos que nos consolan. Todo ese mundo (e algúns outros mundos) mete Xil a bordo da súa dorna de poeta, porque só un auténtico poeta (non un simple versificador) nos pode ofrecer un mundo nun versos feitos canción. Contoumo nunha mañá de abril William Blake, cando estabamos a dar un paseo pola illa de Samertolameu, que talvez, nalgún tempo remoto, foi lugar propicio para poetas, soñadores e namorados, cama aqueloutras illas homéricas: "Mira, Pintos -dicíame o romántico-, hai que saber ver un mundo nun gran de area, un paraíso nunha flor ventureira, un infinito na palma da man e unha eternidade nun minuto".
E iso é o que lle agradecemos ao noso cantor: que entendese o universo emocional dunhas xentes que veñen do mar e nolo regalase nun ramallete de cancións nacidas nun recuncho da Ría que falan do noso sentir en harmonía co sentir dos demais pobos. Para os moañeses hai nos cantos de Xil Ríos un algo épico de "cantos de sirena" que nos atraen porque están traballados coa materia sentimental da que estamos feitos, do que somos, do que vimos sendo e do que aínda queremos ser: unha xente que recibe as xentes de todas as terras e climas coa canción e o corazón na man (e peixe e albariño na mesa, desde logho). Cando Xil vén do seu mar dos cantares sempre nos trae na patela (que palabra tan nosa) a súa amizade e o noso retrato. Por iso o queremos tanto.
*Veciño de Moaña, profesor e escritor.
