O próximo Días das Letras será dedicado a María Mariño, unha poetisa ou poeta excepcional. E digo así porque a súa "palabra alcendida" (López Casanova) é senlleira e, por moito que as súas fontes sexan Rosalía, Novoneyra e a cántiga, non garda semellanzas coa palabra peótica de ningún outro autor.
Cando María Mariño se diu a coñecer en 1963, con Palabra no tempo pocos escritores se ocuparon públicamente dela, aínda que un deles fose Otero Pedrayo. Os do canon literario dubidaron moito en cal estantería depositar o seu corpo poético e, en xeral, as ringleiras da crítica literaria deron medi volta por non se atoparen fite a fite cos ollos da autora. Naqueles primeiros intrés, é verdade, María Mariño tivo lectores alouleados ou simplesmente satisfeitos ou admirados que actuaron de axentes difusores orais, como Novoneyra ou Reimundo Patiño. Lémbrase ben Carlos Oroza. Pro, globalmente, percibíase un rexeitamento non explícito.
Desde 1963 até venres pasado, día no que na Rúa das Tabernas se decidiu consagrar as Letras Galegas a María Mariño, o Tambre escoou moita auga pola súa foz noiesa. Aquela poesía que nun principio desacougaba e resultaba incómoda foi sendo aceptada por maior número de persoas. Na Noia de Avilés de Taramancos, na década dos 80 a 90 movíanse moitas cousas e Ana Romaní e Severiano Pérez Suárez remexían na personalidade e na biografía de María Mariño Carou. A revista Dorna insistía na autora e Novoneyra continuaba teimando na difusión da súa obra. No 1990 publícase o segundo grande de María Mariño, Verba que comenza, cun estudo enérxico e elocuente de Carme Blanco. Máis tarrde virían a publicación de novos inéditos n´A Trabe e a edición da poesía completa de Xerais, a cargo de V. Sanjurjo.
A escuso, coma a vella toupeira, a obra de María Mariño foi facéndose autónoma esforacaba galerías secretas no inframundo imaxinario galego e ía minándoo na escuridade. Nun intre determinado, a Academia Galega alértase e resolve ser audaz ao se decatar de que nas letras patrias había necesidade da visita a unha dimensión poética inusual, radical, misteriosa, subversiva, que outra cousa non é que Mariño habita. Parece que agora o camiño clandestino emerxeu á plena luz e a hora de María Mariño en plenitude é chegada. Ábrese, pois, un tempo de análise, de estudo, de divulgación da obra dunha extraordinaria individualidade creadora. Esta vez, o Día das Letras Galegas conduce a unha fronteira. Mariño chega no uso da lingua galega ao borde das regras, transgredíndoas. Certo, a sabotaxe á lingua leva o idioma ao límite da súa propia resistencia, pro, mercé a ese mesmo élan descompositivo, ábrenos a sima dunha experiencia existencial. Rompendo o idioma, Mariño amósanos alguén (ela) que liquida a propia identidade e a disolve nas materias. Experiencia de aniquilación que fai esterrecer o lector desprevenido. Palabras maiores.
