A Clandestina

Desde moi nova, entre a brétema ca que o tempo salpica as lembranzas, recordo escribir a golpes. As palabras imaxinadas en perfecto silencio ordenábanse e sucedíanse, escribindo con letras de molde frases en ruidoso traqueteo.

Son mecánica e os meus textos aforraban á man do escritor o tedioso coidado da caligrafía.

Algunhas poucas nunca escribiamos sobre papel. Porque algunhas perforabamos clichés. Os clichés eran follas tipo folio cunha base fibrosa e cubertas por unha capa de cera. O cliché introducíase no carro e escribíase sobre o mesmo coma se fose papel común, pero entón desactivabamos o elevador da cinta entintada. Nós percutiamos o tipo directamente sobre o cliché sen ningunha interferencia. Cando o impacto seco sobre o cliché e o carro desprazaba a capa de cera, quedaba sobre o cliché a letra, o número ou o signo gravado no tipo.

Eu só escribía orixinais. Se querían copias, tralo folio de papel normal, metíanse capas de papel de carbón e papel cebola.

Pero o cliché perforado permitía a reprodución da miña escritura. Esta era a clave da reprodución inventada por Gestetner: facilitaba o paso da tinta só polas feridas causadas sobre o cliché. Este, unha vez montado na vietnamita permitía a reprodución en múltiples folios do texto escrito nel.

Daquela a compañeira necesaria da vietnamita era eu: a máquina de escribir tradicional, metálica, por percusión mecánica. O que eu escribía facíao golpe a golpe, fose en prosa seca ou delicado verso; tanto tiña.

No delito de propaganda ilegal había graos. Non era o mesmo tirar panfletos na rúa -tipo atenuado- que imprimilos, tipo agravado do delito de propaganda ilegal. A nós, esa circunstancia colocounos nunha posición moi exposta. Así como a vietnamita non deixaba acenos da súa identidade, as pegadas de cada máquina de escribir eran únicas, como as impresións dixitais dos humanos: Un F máis alto que o resto das letras, un J máis baixo, ou un L lixeiramente torcido.

Curioso asunto: Involuntariamente, eramos nós quen delataba aos nosos propietarios. Posuírme a min ou a calquera outra máquina coa que se confeccionaban panfletos constituía unha proba irrefutable da comisión polos nosos operadores do tipo agravado do delito de propaganda ilegal. Por iso eramos todas máquinas pequenas, portátiles e fáciles de esconder ou transportar.

A prudencia dos escritores, os autores do texto subversivo, tamén lles obrigaba a non utilizar esa máquina máis que para imprimir textos clandestinos, evitando editar outros documentos que puidesen servir de conexión entre a actividade ilegal e outro texto calquera, un texto que delatase ao autor.

Os pais do meu escritor compartían outra Underwood, máis grande, de sobremesa, coa que escribían os seus libros e colaboracións; sempre sobre papel, nunca sobre cliché. O meu operador nunca utilizou esa máquina para escribir panfletos. Só eu, lixeira e portátil, fería os clichés para producir política.

Nun día 6 de xaneiro, os Reis, desde Librouro, trouxéronlle ao meu propietario A Ideoloxía Alemá, un libro de 700 páxinas escrito por Marx e Engels entre 1845 e 1846. Alí despachábanse a gusto, facéndolle un tremendo roto aos filósofos posthegelianos. Entón ningunha editorial quixo publicalo e os autores, medio en serio, medio de broma, «entregárono á roedora crítica dos ratos» (sic). Cen anos despois editouse en Moscova. E en 1971 a editorial Ediciones Pueblos Unidos, editouna en Montevideo, en lingua castelá. Un dos primeiros exemplares chegados a Vigo terminou en mans do meu escritor. En A Ideoloxía Alemá, cara ao final do libro, os dous filósofos formularon as súas famosas Once teses sobre Feuerbach, onde a número once di que, «ata a data, os filósofos limitáronse a interpretar o mundo, e chegou a hora de cambialo».

O meu operador leulles esas teses ao seu grupo de amigos entusiastas de Bob Dylan, e convenceulles que chegara a hora de publicar un panfleto con esas teses.

Todos acordaron poñerse en acción. O meu dono construíu a súa primeira vietnamita seguindo as instrucións de Le Canard Enchainé, un xornal francés, satírico e ácrata, que publicou un artigo que dicía: «Xa abonda de ler os panfletos dos demais. Escriba vostede os seus propios, fabríquese unha vietnamita!». A continuación, incluíndo esquemas e debuxos, explicaban como fabricala.

Eu, con furia xuvenil, golpe a golpe, escribín as Once Teses sobre Feuerbach e iniciei o meu destino na vida: combater a Atila. Finalmente o Club de Entusiastas de Bob Dylan empapelou o barrio de Teis cos meus panfletos. Foi a primeira acción antifranquista do club de entusiastas dese esquivo poeta nado Robert Allen Zimmerman.

Cando esa tropa de mocosos empapelaron o barrio obreiro de Vigo con ese texto filosófico e rompedor, todos eles tiñan entre 15 e 16 anos.

Hoxe eu, pequena e escurridiza Underwood portátil, levo séculos xubilada. Pero aínda tras o paso de tanto tempo, na casa, seguen chamándome A Clandestina.

Suscríbete para seguir leyendo