«Galicia está en risco de perder fondos da UE pola baixa execución da Xunta»

Cumpríronse catro anos da posta en marcha por parte do Goberno do Plan de Recuperación, tras a pandemia, a través de fondos europeos. Pasado este tempo... aproba España na súa xestión?

Aproba España e aproba este Goberno. Hai que botar a vista atrás e lembrar como Pedro Sánchez defendeu eses fondos incluso fronte á oposición. Foi un plan que supuxo unha nova forma de afrontar unha crise. Falamos de máis de 4.000 millóns de euros para Galicia, que están chegando a todos os galegos.

E como chegan?

Pois chegan a través dos PERTE, que son o instrumento máis coñecido, por exemplo o da industria, o da descarbonización, o do vehículo eléctrico... Pero eses fondos tamén chegan aos servizos sociais, á creación de 14.000 novas prazas en FP, a novas dotacións para os hospitais, á construción e rehabilitación de vivienda accesible, á dixitalización e conexión a través da banda ancha... Eses fondos chegan a cada vila, concello e parroquia. Están sendo un auténtico éxito.

É unha contía histórica: 80.000 millóns en axudas e outro tanto en préstamos. Cre que a xente xa percibe o impacto dos fondos ou aínda tardará en verse o efecto?

Cando falamos de investimentos, a súa característica é que non é algo que poida percibirse a curto prazo. Xa se pode ver o efecto dos fondos que estiveron aproveitando os concellos, os autónomos... pero nos orientados ao desenvolvemento industrial será a medio e longo prazo cando vexamos a súa penetración na sociedade. E queda un ano, así que os concellos, emprendedores e empresas aínda están a tempo de solicitar fondos. A nosa pretensión é que se aproveite ata o último euro.

Chegaremos a tempo para executar todos os fondos?

Confiamos en que si. Dos 4.044 millóns para Galicia, levamos transferida practicamente a metade á Xunta para que os execute. Neste plan de cogobernanza polo que apostamos, están transferidos algo menos de 2.000 millóns. Pero temos un problema de execución no Executivo galego, porque case a metade deses cartos tenos sen executar. O presidente Rueda sempre está pedindo máis e máis fondos, pero o fundamental é que primeiro execute os que xa ten e despois pida máis. Eu reclámolle máis axilidade, porque o Goberno está preocupado porque a baixa execución lle faga perder fondos a Galicia.

A Xunta defende que un 80% deses fondos transferidos xa están comprometidos.

Pero non se trata só de estar comprometidos. O relevante é que teñen que estar certificados dentro dun ano, o verán que vén. Preocúpame realmente que, deses case 2.000 millóns transferidos á Xunta, haxa practicamente 900 sen executar.

Hai algunha causa que explique esta situación?

Creo que é un problema de falta de dinamismo. A Xunta debe abreviar e dar celeridade ao procedemento administrativo.

A Xunta acusa ao Goberno de ter aínda nos caixóns moitos fondos da UE e pediu no debate do estado da autonomía 1.300 millóns para a industria galega.

Dos fondos que chegan de Europa, o Goberno de España executa directamente o 53% e do resto, a metade xa está transferida a Galicia. Se desa parte transferida a Xunta ten aínda a metade sen executar, parece máis razoable que antes de pedir máis cartos executen os que teñen. O noso compromiso é que cada euro que chegue de Europa sexa un euro investido.

Un dos proxectos estrela para ese fondo é Altri. Na primeira convocatoria de fondos públicos á que aspiraba quedou fóra. Pódense sacar conclusións desa negativa a financiar o proxecto?

Eses fondos son finalistas e están supeditados a unha serie de condicións, e, se un proxecto non está dentro dos posibles beneficiarios, non se dan eses fondos.

Quedan uns 2.000 millóns por transferir a Galicia neste ano que queda de Plan de Recuperación. Terán eses cartos pendentes algunha orientación concreta?

Temos a vista posta nos principais problemas. A semana pasada o propio presidente anunciaba un PERTE de vivenda industrial e falaba de 1.300 millóns para facerlle fronte a esta emerxencia habitacional que vivimos, que nos obriga a crear máis vivenda asequible de forma urxente. Iso é un exemplo da orientación que terán os fondos.

Haberá unha Galicia distinta tras este Plan de Recuperación?

Esa Galicia distinta xa se empeza a percibir, fundamentalmente a través das infraestruturas. Nunca tanto investimento houbo á vez en Galicia: AVE, intermodais, humanizamos as grandes vías das cidades, o tren a Punta Langosteira... Son unha serie de investimentos que lle están a dar unha volta a Galicia. E se a iso se lle suma o esforzo en materia industrial, pois aquela Galicia que levaba certo atraso e que tiña unha morea de proxectos nos caixóns está mudando .

Pasou máis dunha semana do apagamento e aínda non se saben as causas. Que lle diría aos galegos?

O primeiro, darlles as grazas por amosar un civismo que axudou moito durante esas horas. Foi grazas ao seu comportamento, e ao esforzo dos corpos e forzas de seguridade do Estado, que puidemos afrontar o corte nas mellores condicións. En canto ás causas, levará algún tempo. Os que entenden disto falan de multitude de causas que non se poden explicar nun minuto. En todo caso, imos chegar ata o fondo e imos saber exactamente que pasou. Primeiro, porque a transparencia é parte fundamental deste Goberno; pero tamén porque temos que aprender para evitar que dalgún xeito se repita.

Galicia foi dos últimos sitios en recuperar a luz e o impacto económico do apagamento foi elevado. Hai prevista algún tipo de axuda?

O presidente Sánchez dixo que vai haber unha liña para facerlles fronte a todas as continxencias. Este Goberno sempre lles deu resposta ás necesidades que foron xurdindo, como fixo na pandemia, a guerra de Ucraína, o volcán da Palma e esta semana os aranceis con 14.000 millóns... Por iso sei que, no caso do apagamento, ninguén vai quedar atrás. Este Goberno estivo sempre a carón das persoas e das empresas.

«Estamos nunha etapa de colaboración leal Xunta-Estado»

Galicia acaba de lograr a transferencia do litoral e Rueda xa avanzou que pedirá máis competencias ao Estado. Cal é a disposición do Goberno?

Somos un Goberno absolutamente comprometido coa cogobernanza. Calquera competencia que a Xunta entenda que pode asumir, debe solicitala e estudarase con seriedade. E nas que non o se transfiran, podemos falar de cooperación.

Ábrese unha nova etapa nas relacións Xunta-Goberno despois de momentos máis hostís?

O Goberno nunca foi hostil coa Xunta. Creo que esa confrontación buscouna sempre a Administración autonómica. A colaboración autonómica e estatal hoxe é excelente. Iso si, gustaríame que existisen menos elementos estranos que, aínda sendo galegos, veñan aquí axitar seguindo intereses alleos a Galicia. Estamos nunha etapa de colaboración leal e institucional entre Xunta e Goberno e queremos que se manteña, ninguén ten que vir dicirnos que facer.

Suscríbete para seguir leyendo