As novas xeracións abandonan o galego: caen á metade os rapaces que o falan

O galego mingua e pasa xa a ser minoritario respecto ao castelán. Por primeira vez, a poboación que fala castelán sempre ou con máis asiduidade que o galego (o 53,77%) supera aos que se decantan pola lingua propia da comunidade (46,23%).

E este retroceso parece non ter freo pois as novas xeracións coñecen e usan cada vez menos o galego. Un terzo dos rapaces de entre 5 a 14 anos sabe falar «pouco ou nada» esta lingua e só o 7 por cento a utiliza habitualmente, unha porcentaxe que cae a metade respecto a fai cinco anos.

Son os datos que se extraen da última enquisa do Instituto Galego de Estatística (IGE) que sondou a case 10.000 galegos en 2023 e que arroxan un panorama desolador sobre a saúde do noso idioma. Estes resultados fanse públicos ademais en vésperas de que a Xunta e os grupos políticos se reúnan o próximo día 24 para intentar acadar un gran pacto polo galego, un dos compromisos feitos polo novo conselleiro de Cultura, José López Campos, para esta lexislatura.

Só o 24,3% da poboación fala galego sempre, cando fai cinco anos eran o 30,5%. Mantense estancado, con todo, a porcentaxe dos que falan máis galego que castelán (o 21,8%).

A RAG alerta sobre a «desgaleguización»: «En 20 anos non teremos galegofalantes menores de 15 anos»

Fronte a estes datos, os que usan sempre o castelán soben desde o 24% de fai un lustro ao 29,6%. E os que falan máis español que galego tamén medran, pero menos, ata o 24,1% (case un punto máis que en 2018).

158.533 galegofalantes menos

En suma, aínda que os bilingües mantéñense en cifras semellantes, aumentan os que falan só castelán fronte aos que só usan o galego. Non só en porcentaxe, senón tamén en números absolutos. En cinco anos perdéronse 158.533 galegofalantes, o 20 por cento do total.

E mentres a maior porcentaxe de uso do galego está entre os maiores de 65 anos, os nenos cada vez fálano menos comprometendo así o futuro desta lingua. Se en 2018 o 14% dos cativos de 5 a 14 anos utilizaba o galego sempre para comunicarse, agora redúcese ao 7%. Pero mesmo cae a porcentaxe entre os que usan máis o galego que o castelán pasando do 18,9% fai un lustro ao 11,9%.

Non só retrocede o uso senón tamén o coñecemento. Aínda que só o 6,6% da poboación entende «pouco ou nada» o galego, fai cinco anos eran menos (o 4,5%). E o mesmo ocorre entre quen o sabe falar. Aumenta en máis de catro puntos a porcentaxe de quen di que saben falar «pouco ou nada» este idioma. E o peor dato, de novo, está entre os máis cativos: o 32 por cento (en 2018 eran só o 23,9 por cento).

Imposición do galego na educación? Un estudo evidencia a perda de falantes dende as escolas infantís

E isto sucede a pesar de que o 38 por cento dos pais con fillos fálalles galego sempre. A enquisa do IGE revela tamén como unha de cada dez persoas ás que os seus proxenitores falábanlles en galego terminaron pasándose ao castelán.

No ensino, o 56 % ten clases por igual en castelán que en galego, pero hai un 30% que as recibe todas ou maioritariamente en castelán. E o 80% dos alumnos fala cos seus compañeiros preferentemente en español. En canto ao ámbito social onde máis galego se fala é con amigos. Co médico usamos máis o castelán (35%) e tamén cos profesores (39%).

Mentres, no rural segue predominando a lingua autóctona de Galicia, pero tamén é onde máis se sufriu a perda de galegoparlantes (os que usan só esta lingua baixaron do 56,5% ao 45,5% en cinco anos). Nas cidades apenas o 8% dos seus habitantes a utiliza, un punto menos que en 2018. Por cidades é Santiago a urbe onde máis galego se fala (o 22% só usa esta lingua), seguida de Lugo (16,2%). E onde menos se utiliza é en Vigo (3,9%) e na Coruña (4,5%). Pero o maior reduto de galegofalantes está nas comarcas de Arzúa, Ordes e Terras de Melide. Alí o 82 por cento se expresa só nesta lingua.