Javier Sánchez de Dios / Santiago

El anuncio de que la Xunta primará, incluso económicamente, la rotulación de los comercios en gallego ha provocado el rechazo de asociaciones de comerciantes y una polémica entre los partidarios de la normalización lingüística u los defensores del español. ¿Qué opinan ustedes?

- josé m. pousada.- La tesis básica de nuestra organización es que los territorios no tienen lengua, primero, y segundo, las lenguas no tienen derechos, los que los tienen son los individuos. Yo nunca hablo de discriminación de lengua sino de los hablantes. En concreto en la cuestión del comercio estamos de acuerdo en que es muy deseable que en todos los comercios se pueda atender a los clientes en las dos lenguas oficiales, dando por supuesto que en el ámbito privado hablar de lengua oficial es un poco extraño, pero en fin, para que nos entendamos. En Galicia hay dos lenguas oficiales y nos parece excelente que en los comercios cualquiera pueda ser atendido en cualquiera de las dos, pero sin imposiciones. Parece claro que si no se incentiva el uso del gallego los comercios rotularán todo en castellano, pero las ayudas serán estrictamente por el coste de los rótulos, porque si se dan ayudas muy por encima de ese valor, o si son para uso exclusivo del gallego, nos parecería fatal. Se entraría en una competencia desleal.

- celestino criado.- Yo no creo que este tipo de ayudas signifique necesariamente una discriminación, ni positiva ni negativa. Es más bien, desde nuestro punto de vista, un instrumento económico puesto a la disposición, repito, de los empresarios. Los comerciantes utilizan la lengua que conviene al negocio en cada momento, como es lógico, sea el castellano, sea el gallego o sea el inglés, como sucede mucho en Santiago. En todo caso, además, puede entenderse como un estímulo, y estoy convencido de que el mejor modo para fomentar la utilización del gallego sería incentivar y establecer ayudas para más cosas durante más tiempo tiempo. Es verdad que otra cosa sería la imposición de sanciones a quien no lo haga para excitar el empleo de una sola de las dos lenguas oficiales, pero en ese caso estaríamos hablando de otro supuesto diferente. No veo este asunto, la verdad, como un problema urgente para la ciudadanía, al menos como un problema básico.

- rafael villar.- Para min o plantexamento da Xunta non siñifica nin máis nin menos que o cumprimento dun mandamento democrático do Parlamento Galego, que aprobou, coma se lembrarán vostedes, no seu día o Plano de Normalización Lingüística. E lembro tamén que gobernaba entón o PP, e que as tres forzas políticas presentes na Cámara estiveron dacordo en apoiar ese Plan. Segunda cuestión que quero abordar: o mundo do comercio. mirado dende a práctica, e un dos que ten prácticamente esquencido o galego cotián. Nin se informa na nosa língua. nin se emprega cos clientes, etcétera: partimos dunha situación na que o galego está practicamente extranxerizado na súa propia terra. A língua propia non aparece nunha actividade tan importante como é a do comercio. Polo tanto, repito, este plantexamento escollido, de axudas, non somentes siñifica cumprir un mandato democrático senón que pretende correxir unha situación de feito inadmisible para Galicia e para os galegos.

-Se ha dicho que el idioma no es un problema para los gallegos, y sin embargo la polémica es cada vez mayor.

- pousada.- Yo creo que problema lingüístico siempre ha habido. En la época de la dictadura, evidentemente, el uso de la lengua castellana era prioritario, pero había mucha gente que hablaba gallego. A nivel particular no se prohibía aunque a nivel oficial sí, por supuesto. Y era una injusticia absoluta que no venía a cuento, por lo que había que corregirlo cuanto antes, y la Constitución así lo hizo. Y es cierto que los gallegoparlantes estaban discriminados, ante la Justicia, o ante otras Administraciones. Nosotros queremos que eso cambie, pero aún más: lo que también queremos es que no se haga lo mismo pero al revés como hace el Plan de Normalización, que no normaliza. Se argumenta que es un mandato democrático, pero nosotros creemos que en realidad es un problema de antidemocracia porque hace discriminación de unos, los castellanoparlantes, frente a otros. El hecho de que un Parlamento apruebe una norma, por unanimidad o por mayoría, no quiere decir automáticamente que las normas sean justas o defienden la igualdad.

- criado.- A ver, se ha hablado de discriminación, y es verdad que en algunos sectores de la sociedad aún existe. La CIG tuvo problemas en ese sentido. Pero volviendo a la cuestión comercial, que es de lo que comenzamos a hablar, tengo que decir que yo no me siento discriminado en absoluto. Soy gallego de nacimiento y me da igual que me hablen en un idioma o en otro. Y aún en el ámbito comercial, insisto en que las ayudas son un dinero que hay en la mesa y la parte empresarial está aprovechando eso. Las grandes superficies, en épocas determinadas, utilizan el gallego mayoritariamente. Estoy seguro de que si estuviera subvencionado todo el año lo utilizarían los doce meses. La cuestión es que debería establecerse con claridad que si se da la subvención y se acepta hay que usar el gallego. En los grandes centros comerciales, ahora mismo y en mi opinión, hay bilingüismo.

-villar.- Eu discrepo bastante. Incluso falando dende os dous puntos de vista, dos empresarios e traballadores. Dende este lado hai unha auténtica discriminación no proceso de selección contra os galegoparlantes, que son conminados a que empreguen o castelán se queren acceder a determiñados postos de traballo. E si acceden, e temos un amplo abano de denuncias, son discriminados e obrigados a empregar o castelán. E así actúan os empresarios tamén. A discriminación é tan grande que non chega ao dez por cen a rotulación en galego, datos fidedignos e demostrables. A atención ao público dase moi minoritariamente en galego, o que nos chega por publicidade comercial aos consumidores é maioritariamente en castelán. Polo tanto estas medidas son necesarias, pero a nos parécennos insuficintes para darlle un pulo decisivo ao galego no comercio. Nese mundo e noutros é precisa unha acción en defensa do noso patrimonio cultural e lingúístico.

-Parece claro que se plantea un problema lingüístico abierto. Hay recogidas de firmas de unos y otros en la calle, incluso incidentes y agresiones.

-pousada.- Eu quero deixar ben claro que en "Galicia bilingüe" non nos opoñemos en abssoluto ao uso do galego. O que decimos é non a súa imposición, e moito máis aínda no ámbito privado. A min, na miña actividade privada ninguén me pode obrigar a empregar unha língua diferente á que eu queiro e moito menos se a que emprego é oficial. A obriga de empregar unha língua concreta é propio dos sistemas totalitarios. Un comerciante non ten por que respostar a un cliente nun idioma determiñado, e pretender o contrario, insisto, é antidemocrático. O dereito que teño eu, se son galegoparlante a que me atenda un comerciante en galego é dende logo o mesmo que ten un castelánparlante a que se empregue o seu idioma.. E en canto aos traballadores, un empresario non pode impoñer unha língua. A obriga de dirixirse aos clientes en idioma diferente ao dos mesmos non existe en ningún país democrático serio.

-criado.- A ver: eu penso que nos estamos equivocando no enfoque. Un plantexamento de traballo, nunha empresa, é algo diferente ao que se ten dito aquí. Eu non coñezo en Galicia ningunha emnpresa que obrigue a súa plantilla a empregar un idioma determiñado. Ningunha empresa, primeiro porque sería ilegal e despois porque sería antidemocrático. Que vaia nas costumes do persoal é evidente, por suposto, porque a título individual se pode empregar o que se queira, pero non se pode, no ámbito do traballo, obrigar aos empregados a empregar os idiomas que quere o empresario. Concretamente a batalla entre empresarios para o emprego do galego non traballo se dará se convén ou non convén unha utilización concreta. Agora ben, sí que se coñecen algúns problemas no emprego do galego na Administración, pero na UXT non temos batalla lingüística de ningún tipo nin se impón ningún idioma en concreto.

-villar.- Hai datos que demostran que si que existen persoas de emprego contrarias ao uso do galego. Outra cousa distinta son os pefiles lingüísticos que se queran dar en ámbitos como o turismo, comercio, etcétera. Pero esas discriminacións existen, e xa a partires de procesos de selección; teño dito anteriormente que se está a dar un proceso de extranxerización do galego no seu propio país, algo que é intolerable. E si que se está a atentar contra ós dereitos lingüísticos. Eu non hai día que non vexa vulnera-los meus dereitos lingüístico en todo-los ámbitos, pero concretamente como consumidor: nin son atendido en galego, nin recibo a publicidade en galego, etcétera. Estou desposeído dos meus dereitos, teño dereito como galego a ser atendido no meu país na miña língua. E non é extralimitarse en absoluto nin impoñer que se formule esa exixencia.