As matemáticas non son cousa 
de extraterrestres! (Ou si?)

«Eurekaaaaaaaaa». «Descubrino!». Contan as malas linguas que o gran Arquímedes, un dos matemáticos máis importantes de todos os tempos, estaba na bañeira cando descubriu o principio de flotación, e que a súa alegría foi tal que non dubidou en botar a correr polas rúas de Siracusa tal e como deus o trouxera ao mundo. 

Vale, xa sabemos que, dito así, o de saír á rúa espido pode parecer esaxerado nun principio, pero tedes que ter en conta que este descubrimento ía cambiar para sempre o curso da historia da humanidade, permitindo ou influíndo no desenvolvemento de máquinas tan complexas como submarinos, buques e mesmo avións.

Foi, en efecto, sobre Século III a.c cando Arquímedes e máis outros colegas de época seus como Euclides ou Diofanto sentaron as bases das matemáticas tal e como as coñecemos hoxe, unha ferramenta sen a que non poderíamos viaxar, pero tampouco construír edificios, investigar menciñas ou mesmo xogar aos videoxogos!

Claro que a orixe desta disciplina remóntase aínda máis no tempo: á mesmísima prehistoria, cando os nosos antepasados xa usaban conceptos matemáticos básicos de maneira práctica para o conteo, a organización dos recursos, a medición do tempo ou a intuición xeométrica. É dicir, que as matemáticas non só levan con nós máis tempo que o cocido, senón que xurdiron de forma natural e intuitiva para facer fronte aos problemas máis prácticos da vida. 

De xeito que si: parece que é bastante probable que unha civilización extraterrestre cunha percepción da realidade similar á dos humanos acabara por desenvolver uns fundamentos matemáticos, se non iguais, si moi similares aos nosos. 

Quen nos conta todo isto e moito máis é a profesora da Universidade de Santiago de Compostela Ana Belén Rodríguez Raposo, unha das expertas encargadas de responder ás preguntas da primeira edición do certame #CuestióndeMates, organizado polo Centro de Investigación e Tecnoloxía Matemática de Galicia (CITMAga) co obxectivo de achegar as matemáticas á mocidade dun xeito sinxelo e divertido. 

O certame, que vén de repartir os premios ás mellores preguntas cunha gala celebrada no museo Domus de A Coruña, permitiu que, durante todo un ano, sociedade en xeral e estudantes de centros educativos enviasen as súas cuestións e inquedanzas aos investigadores do CITMAga a través das redes sociais. Preguntas que os propios profesionais responderon tamén a través de vídeos e que agora poden verse en aberto no apartado ‘Consultorio VídeoMatemático’ da canle de Youtube do CITMAga. 

A invención dos números e as matemáticas (da alumna Inés Castro), o problema dos tres corpos (de Neutrino), ou a velocidade da luz (de Seth Marval) foron algúns dos temas abordados polas preguntas premiadas durante o acto de entrega de premios do concurso, no que, por implicarse, implicouse ata o presentador de televisión Galloso. 

Un cambio de enfoque

«Cando facemos vídeos de divulgación científica, a temática é escollida polas investigadoras e investigadores que os elaboran, pero neste proxecto a protagonista é a mocidade. Son eles e elas os que deciden sobre que falar», sinala Miguel Brozos, matemático da Universidade da Coruña e presidente da Comisión de Divulgación Científica do CITMAga, quen fai unha valoración «moi positiva» da participación no certame. 

Na súa opinión e sendo clara a cada vez maior relevancia da base matemática en ámbitos como a investigación e a tecnoloxía, resulta fundamental que «xa desde o principio, a rapazada entenda que as matemáticas non só son útiles, senón que tamén nos axudan a comprender o mundo de xeito profundo»; que saiban que se «van levar ben con elas», que se lles transmitan «as ganas de aprendelas». 

Avoga deste xeito por loitar contra o clásico…:«É que as matemáticas dánseme mal»!: «Ao mellor, non se me dan mal, ao mellor é que precisamos velas desde outro punto de vista. Eu creo que a chave está en romper co enfoque mecánico e chegar ao fondo da cuestión, entendelas». 

«Todos debemos aprender a mirar ás matemáticas coa profundidade suficiente para ver a súa beleza», engade o experto desde o CITMAga para despedirse, e nós non podemos evitar pensar que ten razón: Si xa os homes da prehistoria as usaban, as matemáticas non van ser tan raras, nin tan complexas, nin cousa de extraterrestres. Ou si?!