Libros destacados da semana

Caixón de xastre

Unha troba de nada

Iago Fernández

Mentres lía Pifostio, lembrei a recensión que Roland Barthes lle dedicara nos sesenta a Mobile, un collage narrativo de Michel Butor sobre unha viaxe polos Estados Unidos. A recensión, ateigada de argumentos escuros e crebacabezas académicos, tentaba xustificar os éxitos dunha publicación de interese limitado e, hoxe por hoxe, moi esquecida.

Estas xustificacións funcionan estupendamente no plano da arte conceptual, onde a apreciación dun obxecto artístico depende da idoneidade dun marco discursivo. No plano da literatura, non: un libro, ao contrario que o urinario de Duchamp, esixe que lle manteñamos a mirada un bo anaco e os discursos, non importa o ríxidos que sexan, acostuman a se degradaren ao contacto coa experiencia.

Algo así acontece cando contrapoñemos a proposta de Pifostio (a primeira vista, orixinal e divertida) coa realidade de dedicarlle unhas cantas horas de lectura.

Pifostio é un conxunto de 61 relatos completamente heteroxéneos: curtos, longos, fragmentarios, unitarios, cotiáns, surrealistas, experimentais, convencionais, etc., xunto con algúns que semellen tweets aforísticos ou textos de spoken word.

Os fíos condutores do libro son o humor, o enxeño, unha desmesurada inclinación ao efectismo e algunhas recorrencias que establecen unha débil cohesión entre as cinco partes que o compoñen. Despois das achegas de Ronseltz e Rompente, a Xeración Nocilla e, en xeral, as estéticas posmodernas, un mostrario destas características non está en condicións de sorprender: na actualidade, lese coma un divertimento caprichoso ou, no caso dos mellores relatos, coma unha exhibición de inventiva.

A parte boa é que algúns textos conseguen arrincar máis dunha gargallada («Asunto: Viaxe Manzaneda») ou dispoñen de forza imaxinativa dabondo para relativizaren a lixeireza das páxinas anteriores («25 momentos que xamais compartimos»). Coido que non xustifican o conxunto de Pifostio, pero convidan a pensar que Samuel L. París -de partir dunha proposta convincente- podería continuar o ronsel de contistas coma Donald Barthelme, Suso de Toro ou Quim Monzó.

Polo de agora, limítase a seguir o exemplo do famoso trovador Guilhem de Peitieus, unha de cuxas composicións máis sinaladas leva por título «Vou facer un verso de absolutamente nada». Non obstante, esta opción, tal e como as veces tetesmuña Pifostio, tamén require dun talento notable.

Pifostio (2025)

Autor: Samuel L. París

Editorial: Xerais

Precio: 17,50 euros

Breve e profunda

Con múltiples lecturas

Xosé Feixó

A señorita Corazóns Solitarios (1933) é unha novela breve e profunda de Nathanael West (Nova York, 1903 – El Centro, California, 1940), que fusiona sátira e desesperanza nun retrato tráxico da dor humana, ambientada na época da Gran Depresión, chea de desilusión extrema.

Publicada por Huguin e Munin, en tradución de Ignacio Chao, cóntanos como o protagonista, un xornalista cínico de Nova York coñecido só polo seu pseudónimo —Miss Lonelyhearts—, recibe cada día cartas de persoas desoladas que buscan consolo. Intenta responder con compaixón, pro vese atrapado nunha crise espiritual onde adopta actitudes mesiánicas, mentres o seu xefe, Shrike, imponlle unha visión mercantilista do sufrimento, para vender máis exemplares.

As cartas, conmovedoras e intensas, revelan dores e dramas reais, normalmente de mulleres e nenas. Os testemuños, como un coro tráxico, van desprazando os personaxes principais, cuxas identidades se esvaen ata converterse en ecos, construíndo así unha alegoría amarga da sociedade americana, onde o xornalismo e o espectáculo instrumentalizan a dor.

Ao final, o protagonista acepta serenamente o sacrificio, como reflexo da súa busca da redención e dunha compaixón que nunca se concreta. A crítica interpretouna como unha proba do gnosticismo xudaico, e tamén en clave de simbolismo freudiano, pero a verdade é que admite múltiples lecturas, nunha agradable experiencia.

A señorita Corazóns Solitarios (2025)

Autor: Nathanael West (trad. Ignacio Chao)

Editorial: Hugin e Munin

Precio: 15 euros

Áxil e natural

Permanecer na memoria

María Navarro

Quizais os temas da cara B son aqueles que permanecen na memoria, aqueles menos importantes en termos de transcendencia, mais son quizais os que fican aloxados nun recuncho do maxín dunha foma singular. A miúdo, vanse acomodando ou virando máis amables e entrañables porque o paso do tempo e o sesgo de positividade do cerebro fai que se suavicen os aspectos negativos e se resalten os positivos, influenciado polas emocións e a imaxe que temos de nós mesmos.

Pois ben, Memorias de Cara B, volume asinado por Fernando A. Fernández Domonte e publicado recentemente pola Editorial Elvira, presenta en primeira persoa cunha prosa áxil e unha linguaxe natural e fluída a traxectoria vital do autor na que inclúe un monllo de relatos que remiten a momentos, anécdotas, experiencias, pensamentos ou actuacións que o vigués ten a ben compartir co lectorado.

Dende as lembranzas da súa estancia no colexio El Pilar dos Irmáns Maristas ata o breve intercambio de palabras con Fidel Castro en Compostela desfilan polas máis de cincocentas páxinas que contén o libro, artigos como a primeira viaxe a Paris, os momentos vividos en Madrid con Laxeiro a comezos dos anos setenta, as palabras que escoitou de Blanco Amor no Colexio Maior San Ignacio de Loyola ou a decisión de abandonar os pinceis tras ter participado en exposicións colectivas e individuas e en todos advertimos unha paixón engaiolante que fará pensar a máis de un na súa propia vida constatando abraiantes similitudes coas vividas por Domonte.

Memorias de Cara B (2025)

Autor: Fernado A. Fernández Domonte

Editorial: Elvira Editorial

Precio: 24 euros

O exilio interior

Na poética da intemperie

Oriana Méndez

Premio de Poesía Concello de Carral 2024, A pel do exilio, da poeta Silvia Penas, propón unha intensa exploración arredor do vínculo entre corpo, linguaxe e memoria, nunha proposta de forte densidade reflexiva e gran coherencia formal.

Ábrese con dúas citas (de Andreia C. Faria e Jean-Luc Nancy) que funcionan de marco e anuncian a pel como límite entre o «eu» e o mundo, a experiencia e a súa expresión. Desde aí, cada parte do libro –«A pel do exilio», «A pel do descampado», «Pel de galiña», «A pel da urxencia» e «Pel morta»– explora unha variedade desa fronteira.

«É posible vivir exiliada de tacto dentro dunha pel», escribe a autora, formulando así a idea do exilio sensorial: non se trata tanto de «estar fóra» como de non sentirse plenamente dentro, nunha sensación constante de extrañeza. A experiencia do mundo aparece mediatizada por pantallas, brancuras cegadoras ou cristais embazados: «Que cheguei ata aquí para poder mirar atrás/e máis atrás aínda, nada había/porque o mundo é tan breve de súpeto/que non se deixa tocar e vai desaparecendo».

Neste contexto, a escritura é unha necesidade redentora, marcada non obstante pola incerteza e pola procura: «Non me queda máis que un oco de humidade entre o que penso e o que escribo». A poesía xorde desa fenda entre percepción e linguaxe coa vontade de restablecer, se non unha verdade, si unha forma de presenza.

En definitiva, A pel do exilio é a metáfora central dunha identidade en perigo e da imposibilidade de traducir esa experiencia en linguaxe. Penas consolida a súa poderosa poética da intemperie ou do límite, isto é, dunha escritura radical sobre a tensión entre corpo, palabra e mundo; sen renunciar nin por un intre á conquista da beleza.

A pel do exilio (2025)

Autor: Silvia Penas

Editorial: Espiral Maior

Precio: 15 euros

Suscríbete para seguir leyendo