Crónica da función

O pasado 26 de abril, xusto despois do 51.º aniversario da Revolución dos Cravos, viaxei coa miña compañeira a Viana do Castelo para asistirmos á representación dunha obra dificilmente repetíbel: Um Museu Vivo de Memórias Pequenas e Esquecidas, ás veces titulada con algún engadido aclaratorio.

Sabiamos que se trataba dunha peza de teatro-documento (baseada na dramatización de material de arquivo) e que repasaba a historia de Portugal dende a emerxencia do salazarismo até a instauración do actual réxime democrático. Tiñamos presente que podía facerse inusitadamente longa, mais non que a totalidade do espectáculo sobrepasaba as seis horas e media nin que permaneceriamos a meirande parte do tempo atendendo á voz e os xestos dunha única persoa: Joana Craveiro, responsábel tanto da da interpretación como da escritura e a dirección.

A función comezou con media hora de atraso e un preludio monologado na entrada do pequeno Teatro Municipal Sá de Miranda; a seguir, entramos na sala e sentamos onde puidemos, xa que as localidades dos tickets, segundo nos informou unha traballadora, perderan validez. Craveiro subiu a un escenario sombrizo, decorado cunha morea de documentos de época e algúns obxectos necesarios para o desenvolvemento da obra, e sentou ao pé dunha mesa.

As catro horas seguintes pasounas comentando os documentos, esquemas e notas que ía situando baixo o lente dunha cámara conectada á pantalla dun proxector. Cada certo tempo, daba unha volta polo escenario ou activaba un vello tocadiscos, pero, polo xeral, Um Museu Vivo de Memórias Pequenas e Esquecidas consiste nunha demorada exposición de materiais biográficos, históricos e académicos que alumean distintos ángulos da intrahistoria da ditadura e da revolución portuguesas.

Con todo, malia a economía de medios e o formato de defensa de tese, consegue acadar numerosos intres de grande intensidade dramática; principalmente, cando Craveiro revela o contido dunha maleta amarela, reparte entre o público libros confiscados pola PIDE ou recrea os interrogatorios que sufrían os presos na Cadeia do Aljube.

A maior variación do espectáculo chega cando Craveiro abandona o escenario para ocupar un palco previamente decorado coma unha estación de radio. Dende alí, manipulando unha mesa de mesturas, narra as reviravoltas do 25 de abril e reproduce as músicas que se emitiron dende Radio Renascença para pautar as fases do golpe revolucionario.

A partir deste punto, coido que as partes seguintes varian substancialmente segundo a función ou a dispoñibilidade do teatro. No noso caso, despois de reproducir «Grândola, Vila Morena», Craveiro acendeu as luces da sala, colocouse na metade do palco e comezou a axitar un cartel cunha frecha vermella e a berrar que eramos libres de ir xantar.

A miña compañeira e eu, un tanto estrañados, razoamos que habería un catering de conmemoración do 25 de abril; saimos por unha porta lateral e seguimos ao público até unha sala de conferencias chea de mesas. Xantamos arroz, fabas, bacallau, cremas e unha mazá, se ben o buffet tamén incluía carne, verduras, pan, café e algúns alimentos cuxo nome descoñezo. O detalle de produción máis conmovedor foi que, na entrada e nos extremos da sala, había televisores de caixa reproducindo os noticiarios que deron conta do golpe revolucionario, convidándonos, dalgún xeito, a compartir mesa coa cidadanía implicada nos memorables feitos do 74.

Corenta e cinco minutos máis tarde, voltamos á sala e Craveiro retomou a obra onde a deixara. Esta parte, dunhas dúas horas, céntrase nas conquistas e no desfalecemento da revolución, nas familias retornadas de Angola e nos procesos de recuperación da memoria histórica.

Nós marchamos contra a unha da mañá, cando a Craveiro aínda lle quedaban forzas para abrir un debate.

Suscríbete para seguir leyendo