Sobre o mosaico de Panxón

Desde finais do pasado mes de xaneiro pode contemplarse na casa do Concello de Nigrán o mosaico romano de Panxón, unha auténtica xoia do patrimonio galego recuperada no mercado da arte.

Lémbrese que a musivaria romana aparece en construcións de todo o Imperio Romano asociada a edificios urbanos notábeis e ás villae rurais ou costeiras. Son obras consumidas por unha clase alta, moi romanizada e, no caso galego, de época tardía (s. III- IV d. C.). Canto á nosa peza -dun metro cadrado e integrada nunha mesa feita no século XIX para deste xeito preservalo-, vén tratarse do único anaco que se conserva dun mosaico que, como sabemos con certeza, era moito maior. Este fragmento consérvase intacto e representa maxistralmente, mediante coloridas teselas de mármore, a fauna mariña, destacado un magnífico peixe de 67 cm -un muxo- e unha parella de ameixas, un tema singular nos achados galegos.

El mosaico de Panxón llega a España

Estes motivos destacan sobre un fondo uniforme branco e negro e conforman un sinal discretamente elocuente do modo de vida romano, culto e sensíbel ao consumo de luxo. Cómpre lembrarmos que no período imperial as artes plásticas enlazan cos praceres da mesa, aspecto que podemos percibir ao compararmos o mosaico galego con outros, como, por exemplo o Mosaico con peixes e paxaros, procedente de Pompeia (século I da nosa era) que se conserva no Museo Arqueolóxico de Nápoles.

Como o muxo e as ameixas do mosaico de Panxón, os peixes, crustaceos e aves de Pompeia, conforman unha auténtica natuerza morta. No exemplo galego, o muxo semella vivo; en canto ós peixes –un deles unha robaliza– do mosaico pompeiano, aparecen xa en agonía, contrastando co crustaceo vermello e en diálogo cos patos que ocupan a parte inferior.

Estas representacións evocan as pinturas dos xenia –os presentes para os convidados– que ofrecían os donos das casas romanas aos hóspedes (Vitruvio, De architectura, VI, 7, 4) e os seus precedentes gregos. Tratábase de ritos de sociabilidade documentados polas fontes latinas usando a palabra grega xenia (hospitalidade). Sabemos que estes temas contaban con fervor público neste tempo e eran fonte dunha creatividade ligada ao cotián: como os chamados cadros de alimentos (obsonia) do pintor helenístico Pireico, artista ao que Plinio o Vello na Historia natural cualificaba de pintor de temas humildes (rhyparógraphos).

Suscríbete para seguir leyendo