Libros recomendados
Crítica literaria

LIBROS - 1
VV.AA.
O crisol
Dende Samos ata Mérida
Iago Fernández
En febreiro do 2024 ocupeime de Ao sur da liberdade, primeiro volume desta saga que propón a reconstrución dun imaxinario nacional a partir do relato novelado da vida de Muhammad ibn Marwan Al-Galiqí, señor hispanomusulmán tamén coñecido como «o galego». A segunda entrega reanuda a historia de Marwán e confirma os fundamentos da saga: a riqueza lingüística, o formato e os usos da novela decimonónica e o acompañamento de ilustracións, índices e glosarios. As novidades con respecto a Ao sur da liberdade espúxoas moi claramente a escritora Moncha Fuentes na presentación do libro que tivo lugar na EMAO de Vigo o novembro pasado. Limítome a estendelas.
O principal escenario da saga é a Mérida do primeiro terzo do s. IX, unha de cuxas peculiaridades é o crisol de cultos, linguas e etnias que anima a vida espiritual, social e política intramuros. Ao contrario do que cabería esperar, esta Mérida non recorda tanto á vella Emérita Augusta como ao París das novelas de Balzac no que os personaxes aprenden a administrar correctamente o capital (social, cultural, económico) para se propulsar nas xerarquías do mundo civil: Marwán, coma un mozo de provincias recén aterrado no París do s. XIX, muda progresivamente de profesión, relixión e mesmo de esposa ata acadar o cumio da administración emeritense. Ao igual que eses mozos de provincia ou parvenús, non fai más ca xogar con máscaras: «eu son galego, e son amazig e fun xudeu e son ismailita. E son todo iso por xunto». O único punto de referencia identitaria co que se sente comprometido máis aló de toda circunstancia é o natal: «Son galego. Nacín cristián e logo fíxenme xudeu, pero son galego. Meu pai era de preto de Samos».
En último lugar, como xa non é tempo de valorar a calidade artesanal de case nada, prefiro sinalar unha desas cuestións que superan á razón literaria e, a fin de contas, indican con certa ecuanimidade o valor real dun produto estético. Se falamos da saga de Costas, estas cuestións resultan obvias e collen nunha pregunta: como é posible que unha novela tan anacrónica -que segue as pautas decimonónicas e aspira á reconstrución dun imaxinario nacional- sexa sostible no segundo cuarto do século XXI? Un ensaio de reposta podería comezar con que a coherencia discursiva e ideolóxica de Costas encaixa todos os elementos da novela nunha sólida peza que, dignamente...
O poder da comunidade
Áxil e coloquial
María Navarro
O poder da comunidade maniféstase en As pedras verdes dunha forma singular, este relato gañador do XVII Premio Raíña Lupa de Literatura Infantil e Xuvenil convocado pola Deputación da Coruña e que vén de publicar Edicións Xerais de Galicia, presenta ao lectorado mozo unha narración na que as personaxes manifestan un forte sentido de conexión e pertenza o que contribúe ao seu benestar emocional e un desexo de transmitir valores e cultura que fortalece a identidade cultural dun pobo.
Na contorna do río Amazonas viven unhas tribos cuxos membros tentan preservar o seu modo de vida; as icamiabas, os baniwa ou os uapés dirixen os seus esforzos a cumprir o que se agarda deles preparando e preocupándose polos mozos e mozas que serán o futuro dos seus pobos, por iso, non dubidan en aunar esforzos para que os seus desexos sexan unha realidade.
Nunha prosa áxil, con concesión á coloquialidade Rafael Fernández Lozano artella un texto que, combinando realidade, ficción e emocións, atrapará a atención de quen perciba a historia como unha forma de coñecemento e entretemento que evoca unha cultura, a indíxena, como subsidiaria dos anhelos daqueles que, considerándose civilizados, non dubidan en esquilmar recursos en aras dun falso apoio á poboación autóctona e que pon en entredito actuacións totalmente deprezábeis, por iso este texto constituúe unha denuncia fantástica na que non falta nin trama, nin aventuras, nin risco.
Feliz revelación poética
Con inusitada forza
Héitor Mera
Ás veces xorde con forza inusitada un poeta que, por comezar a súa andaina, provoca en nós unha sensación e marabillamento excepcional. Esa forza poético-magmática tráenola desde Celanova Alexandre Corbillón quen, co seu segundo poemario ha dar moito que falar.
O prólogo do seu paisano X.L. Méndez Ferrín ofrece pistas. A temperá idade de Corbillón non é obstáculo para ser quen de escribir con inmensa forza lírica e calmado entramado formal. Dende Islandia –como o cangueiro Elías Portela–, Corbillón déixase enfeitizar polas paisaxes e por toda a evocación e proposta filosófica que tal vivencia lle facilita. Poemario extenso con sete partes perfectamente ideadas e estruturadas nas que se divisan as forzas contrapostas dos accidentes xeográficos e os sentimentos que extrae da súa observación. Poemario que, a medida que un o vai lendo, amosa algo especial: velaí o ton interno que atrapa e reafirma que se trata dunha poesía doutra calidade. Que envolve e fai descubrir o lírico, esas imaxes, paisaxes e música pertencentes á boa literatura.
Gústame, máis alá da inspiración e acerto na proposta xeral, o compoñedor poético que hai en Corbillón. Este poemario é un exemplo de como os recursos estilísticos e formais están para algo. Sabelos empregar, tamén. Anáforas, paralelismo, quiasmos, o ritmo... Non creo que sexa a obra dun autor novo ao que se lle albiscan posibilidades de cara ao futuro aínda que non estean concretadas nun cento por cento. Pola contra, Alexandre Corbillón é unha realidade para a nosa poesía aos seus vinte anos e da que me alegro moito dar coñecemento desde estas páxinas.
Para rematar, insisto na necesidade de ter en conta este autor. Conseguiunos sorprender con estes inicios. O desafío a partir de agora é que se manteña nese nivel de calidade e esixencia. Que manteña esa curiosidade xunto á capacidade evocadora que fan de O segredo do trasno un dos poemarios revelación do 2024.
Para os que pensen diferente
Compromiso, natureza, vida
Lucía Seoane
«A liberdade sempre foi e é a liberdade para aqueles que pensen diferente». Desde logo, a frase –fermosa e contundente– ben pode definir a vida e mais obra da autora da mesma. En efecto, Rosa Luxemburg (1871-1919) non só vén ser unha das figuras máis destacadas do marxismo e do antimilitarismo, inequívoco referente na loita poscolonial e feminista senón aínda un exemplo de valor -moral e físico-, integridade e independencia. Todo un espello onde contemplarnos.
Entre 1916-1918, e estando encarcerada en Posen e Breslavia, Rosa escribiulle unha serie de cartas á súa amiga Sonja Liebknetch, esposa do cofundador da Liga Espartaquista, Karl Liebkknecht. Os apartados teórico e persoal comparecen entrelazados, daquela, nestes textos que amosan non só o seu pensamento socio-político mais tamén a afección e comprensión da natureza –singularmente, a botánica– e, con certidume, o seu afán de plenitude vital. Faino, ademais, Rosa Luxemburg desde unha perspectiva que sorprende pola súa novidade, por unha reivindicación valente que encaixa con decisión coa nosa propia actualidade.
A profesora e xornalista Almudena Otero Villena é a autora –para alén de levar a cabo a tradución desde o alemán ao galego– dunha documentada e moi interesante introdución que nos axuda a contextualizar e aprofundar no pensamento de Rosa Luxemburg. Un traballo merecente dos nosos parabéns. Parabéns que van igualmente para a editorial Laiovento.
Suscríbete para seguir leyendo
- Un iceberg 11 veces más grande que Vigo atraviesa un caladero gallego y amenaza con impactar contra las Georgias del Sur
- Muere el icónico presentador Xosé Manuel Piñeiro
- De ganar el bote de Pasapalabra a ocupar un alto cargo en el Ministerio de Interior
- Conmoción en la Policía Local de Vigo: «Se nos ha ido la sonrisa eterna»
- Detectados seis casos de cáncer de cérvix en el área sanitaria tras testar a más de 22.000 mujeres
- Hallan el cadáver del joven desaparecido en Silleda
- La despedida de Ion Aramendi en 'Reacción en cadena': «Gracias por todo»
- Detenido el capitán de un pesquero gallego por esclavitud a bordo