Compromiso coas palabras

Naceu en Tomiño, medrou en Tui e residía en Madrid, aínda que regresaba con frecuencia á súa terra natal. María Tecla Portela Carreiro acaba de irse prematuramente -faleceu o pasado 16 de decembro, aos 68 anos- e deixando un inmenso legado cultural que abarca desde tradución a poesía ou arte, a destacar especialmente como unha das figuras máis notables -senón a que máis- na tradución de autores portugueses ao castelán que doutra forma pasarían desapercibidos para o gran público. Culta, erudita e humanista, Tecla dominaba a palabra e sabía capturar como ninguén a alma portuguesa.

Licenciada en Dereito, en Ciencias da Información e Tradutora Xurada, estudou en Coimbra e Madrid, onde traballaba na Embaixada de Brasil na capital. E aínda tiña tempo de traducir, escribir, viaxar e coleccionar, outra das súas paixóns. Nada cunha vocación natural polas letras, Tecla dominaba o portugués á perfección con todos os seus rexistros e «sotaques»; tanto, que admiraba aos propios portugueses, moitos dos cales ata dubidaban de que fose española.

Igual de perfecto, rico e ilustrado era o seu castelán e iso permitiulle deixar un testemuño inigualable ao achegar a literatura portuguesa aos lectores hispanos, revelando a altura de autores como como João de Melo, Raúl Brandão, Sophia de Mello Breyner ou José Viale Moutinho. Foi tamén durante varios anos asidua colaboradora de FARO, onde deixou pegada coas súas entrevistas e reportaxes. Inesquecibles son as súas descricións de personaxes como Flavio Amorim, un «anfitrión de campanillas», tal como definiu o home que durante anos fixo populares as ceas na outra beira do Minho ao son do campanil.

No decano, Tecla falaba de viaxes, de feiras e festas como as de Valença, as de Barcelos, as de Ponte de Lima ou as de Viana, entre moitas outras, ademais de entrevistar nomes senlleiros como Francisco Sampaio, o «professor» historiador, gastrónomo, escritor e director da Região de Turismo do Alto Minho (RTAM), firme impulsor de iniciativas que fortaleceron os lazos entre Galicia e Portugal nos anos noventa, do mesmo xeito que Francisco Calheiros, ao que Tecla tamén dedicou páxinas.

Tecla Portela, la voz del alma ibérica

Ademais da súa faceta xornalística en diarios e revistas, Tecla Portela destacou polo seu labor como tradutora, dando a coñecer figuras como Florbela Espanca, (Vila Viçosa, 1894- Matosinhos, 1930), voz de renome de destino tráxico con todas as súas circunstancias. Foi filla ilexítima, triplemente divorciada, escritora de íntimos sentimentos e pioneira en moitos campos, como ser unha das primeiras mulleres que estudou na Universidade de Lisboa. Non puido sobrepoñerse á morte do seu irmán, suceso que a levou a unha depresión irrecuperable e, finalmente, ao suicidio en 1930, o día que cumpría trinta e seis anos.

O soneto foi o máis fiel aliado da poeta lusa, que Tecla deu a coñecer baixo o título de Florbela Espanca, quimera y saudade (Torremozas, 1991). A escritora tudense ofrece unha introdución dedicada á súa vida e á súa obra e unha antoloxía dos seus poemas. Despois Portela presentou María de las Quimeras, un volume en edición bilingüe da mesma editorial dividido en dúas partes. Na primeira con fragmentos dos diarios da poeta portuguesa, comentados ou explicados por Portela e, unha segunda, cos poemas. Experta en Espanca, Tecla mesmo daba conferencias e algúns recitais poéticos sobre a insigne creadora lusa, cuxos poemas sabía de memoria.

A propia Portela Carreiro cultivou a poesía moi nova. En 1988 formou parte dunha antoloxía, Voces nuevas, publicado en Torremozas pero foi máis aló e en 1998 publicou Cabe mí (Libertarias), un libro consagrado ás preposicións do español cun donaire inigualable. Antes, en 1993, acometeu outro reto, Fueron los pinceles, un poemario dedicado á pintura de Velázquez, ao autor e a varias das súas obras.

Suscríbete para seguir leyendo