Son dos que pensan que un título atraínte é o mellor dos reclamos para os que amamos os libros. No océano de volumes pendurados de andeis e mesas ateigadas de moitas librerías, atopar un título singular pode supor gañar a nosa atención e se cadra persuadirnos para marchar para a casa coa obra. Porque non cabe dúbida de que a tituloxía é unha arte e hai mostras ao longo das centurias que confirman que un título inimitable é, con certeza, o mellor xeito de asegurar a inmortalidade ou, cando menos, a lembranza duradoira dunha obra.
Principiarei co exemplo dun autor clásico entre os clásicos e dunha obra abondo coñecida: Rinconete e Cortadillo (1613), a novela curta de Cervantes que protagonizan dous cacos (Pedro del Rincón e Diego Cortado, de cuxos apelidos xorden os seus alias) por terras sevillanas. Estes dedícanse a garduñar aquí e acolá en roubos de pouca monta e acaban por unirse a unha sorte de gremio dos rateiros que ten como xefe a un individuo de sonoro nome: Minipodio.
Nome aínda máis rotundo é o que o escritor e historiador francés Pierre-Thomas-Nicolas Hurtaut deu en 1751 a un seu ensaio humorístico e pseudomédico: A arte de peidar, que acompañou dun subtítulo non menos rexoubeiro: Ensaio físico-teórico e metódico para o uso das persoas estrinxidas, graves e austeras, das damas melancólicas e de todos os que seguen sendo escravos dos prexuízos.
Rematando o século XIX e no mesmo ano, en 1889, publicáronse nos EE. UU. e na súa vella metrópole do Reino Unido dúas obras de título tamén inesquecible. A americana asinouna un dos grandes daquela literatura, Mark Twain, quen deu entón a coñecer Un ianqui de Connecticut na Corte do Rei Artur, que así designou orixinalmente a novela que moitas veces traducimos obviando a alusión ao Estado da Noz Moscada. E a outra obra publicada naquel ano foi Tres homes nun bote (por non mencionar o can), do británico Jerome K. Jerome, que se fixo famoso por esta súa novela cómica de viaxes protagonizada por tres amigos e, xaora, o can Montmorency.
Provocador e xenuíno é A miña familia e outros animais, título dado polo naturalista e narrador Gerald Durrell a un seu relato autobiográfico que describe as súas vivencias familiares na illa de Corfú rodeado de bicharada de todo tipo entre a feraz vexetación insular e, claro está, tamén as peripecias da súa estrambótica familia, os máis desconcertantes de todos os animais.
Non me cabe dúbida ningunha de que Comer xente está mal (1959), da autoría de Malcolm Bradbury, constitúe un título que está moi ben. Enxeñoso coma poucos, é, xaora, un título cebo, pois en realidade a novela ocúpase das leas amorosas e profesionais dun profesor universitario nunha clave que ten non pouco de sátira social.
Mordaz e irrepetible, o inmenso Groucho Marx escribiu, da súa parte, as Memorias dun amante sarnoso (1963), repaso hilarante de mil anécdotas vividas por este xenial humorista que se confesaba sobexo sarnento, non só pola súa paixón irrefreable polas mulleres, senón tamén pola desvergoña coa que espremía reunións de sociedade e convocatorias de farándula varia.
Van por remate hoxe (talvez escriba outra entrega sobre o tema, vostedes farán saber se gusta) tres outros títulos a cada cal máis orixinal: A guía do autoestopista galáctico (1979) de Douglas Adams, delirante historia de ciencia ficción na que un terráqueo ten que marchar pola galaxia porque polo medio e medio da súa casa van construír unha autoestrada cósmica; A amigdalite de Tarzán (1999) de Alfredo Bryce Echenique, relato amoroso no que a alusión a Tarzán simboliza a forza do afecto e a súa amigdalite a inconstancia e inseguridade dos sentimentos; e O curioso incidente do can a medianoite (2003) de Mark Haddon, narración detectivesca na que un mozo ten de descubrir quen asasinou o bo de Wellington, o can da veciña, ao tempo que as súas pescudas serven para trazar un corrosivo retrato da sociedade que o rodea.
Aínda que semelle outra rareza máis, existe un certame internacional que recoñece o título máis incrible: o Premio Bookseller/Diagram ao título literario máis estraño do ano. Convocado dende 1978 (primeiro pola editorial The Diagram Group e, dende 1982, pola revista The Bookseller), os distinguidos neste certame son escollidos entre as propostas enviadas polo lectorado e teñen como simbólico premio unha botella de viño ou de champaña para a persoa que propón o título que finalmente gaña.
Entre os títulos galardoados ao longo das diversas edicións do premio, contamos con incomparables perlas da ocorrencia: Sadismo oral e personalidade vexetariana, Como defecar no bosque, Momentos destacados na historia do formigón, Reutilización de tumbas antigas, Servizo de homicidio corporativo de Butterworths, Vivir con cachas tolas, Persoas que non saben que están mortas: como se aferran a transeúntes desprevidos e que facer ao respecto, A xestión dunha clínica dental: o método Xenxis Khan, Cociñando con merda, Como protexer o galiñeiro dos trasnos, Os estraños teñen os mellores caramelos, A ledicia de ferver a auga ou Supermán está circuncidado?, entre outros.