Corpos, sexualidade e bipoder

Na madrugada do 28 de xuño de 1969, unha das habituais redadas que a policía de Nova York efectuaba nos escasos bares da cidade frecuentados por homosexuais e persoas trans, converteuse nunha revolta que se prolongou até o día 3 de xullo. Aínda existe certa controversia sobre como transcorreron os acontecementos, pero todo apunta a que na súa orixe influíron de xeito decisivo Marsha Johnson, Sylvia Rivera e Stormé DeLarverie, tras mulleres racializadas que animaron non só as persoas que se atopaban no interior do Stonewall Inn senón tamén esoutras que se atopaban no exterior -na rúa Christopher de Greenwich Village-, a opor resistencia á brutal represión que estaban sufrindo.

Eses disturbios, malia que non foron os primeiros protagonizados por xentes homosexuais e trans -velaí os da cafetería Compton’s de San Francisco, no ano 1966-, deron orixe a un vizoso movemento a prol dos dereitos das persoas LGBTIQ+ e a un pensamento alternativo que xira arredor dos corpos e a sexualidade.

"Hoxe en día, malia todo o avanzado nalgúns países, as persoas LGBTIQ+ seguen a ser perseguidas en numerosos países"

Un movemento pola igualdade: xa en 1970, celebrouse na rúa Christopher unha marcha para conmemorar os acontecementos do ano anterior; hoxe esa “marcha da liberación” considérase a primeira “marcha do orgullo”. Efectivamente, en datas posteriores esa marcha repetiuse primeiro noutras cidades dos EE UU e posteriormente en cidades de todo o mundo, aínda que non sempre coincidindo co día 28 de xuño.Hoxe en día, malia todo o avanzado nalgúns países, as persoas LGBTIQ+ seguen a ser perseguidas en numerosos países, incluídos algúns da Unión Europea (como as democráticas Letonia, Lituania, Bulgaria, Croacia Hungría ou Polonia, nas que os seus dereitos de expresión e reunión están sistematicamente vulnerados), e en todo o mundo (incluídos países nos que teñen os dereitos recoñecidos, como España), as persoas LGBTIQ+ son obxecto de crimes de odio.

Neste sentido, medio século despois de Stonewall, as demandas do movemento son: o respecto dos dereitos fundamentais das persoas LGBTIQ+ co obxecto de garantir a súa non discriminación, a súa integridade física, psíquica e moral e o seu dereito á igualdade; a derrogación de todas as leis que declaren ilegais as persoas LGBTIQ+ (e a súa liberación inmediata) e que penalicen as relacións homosexuais; a promoción da educación igualitaria para previr a discriminación por motivos de orientación sexual; o recoñecemento do dereito ao matrimonio das parellas homosexuais, en igualdade de condicións que os matrimonios heterosexuais (adopción de fillos...); o recoñecemento do dereito á identidade das persoas trans, o que supón eliminar as trabas legais á autodeterminación de xénero.

Unha cuestión de (bio)poder: en "Toward Stonewall" (2003) Nicholas Edsall, logo de analizar as diversas “subculturas gais e lesbianas” nos últimos trescentos anos, sostén que o equivalente ao acto de rebeldía de Stonewall foi o acto protagonizado por Rosa Parks -a muller que en 1955 iniciou o movemento polos dereitos civís da poboación afrodescendente logo de non ceder o seu asento a un branco nun autobús de Montgomery...-, o que evidencia un aspecto que ambos movementos teñen en común e que atravesa transversalmente outros sistemas de opresión: os corpos como obxectos de represión.

Neste sentido, a filósofa Judith Butler, retomando o concepto foucaultiano de “parresía”, sostén que o feito de visibilizar a outridade do propio corpo é unha estratexia de resistencia fronte ao poder; así mesmo, en tanto que o poder se manifesta de diversas formas sobre os corpos, as diferentes mostras de resistencia individual poden confluír nunha loita conxunta, sinalando as estratexias de dominación do poder. Non obstante, en tanto que o poder actúa de xeito capilar -a foucaultiana “microfísica do poder”-, a loita redúcese a cuestionar as normas que producen a outridade fronte a normalidade -homosexual fronte a heterosexual, transxénero fronte a cisxénero...-, e a defender o seu dereito á existencia en igualdade con quen está dentro da norma. Unha loita, por outra banda, que só se pode desenvolver ocupando os espazos públicos.

Suscríbete para seguir leyendo