Tertulia nomuseo

Hai casas con alma entre as súas pedras nas que a historia que encerran segue latexando. Casas que afunden as súas raíces no máis profundo da terra, que ensinan o que foron e o que son; neste caso, un legado de varios séculos plasmados na Casa Museo do Laranxal, como así se chama o edificio que funciona agora como anexo e continuación da colección da Casa Museo Pazo da Cruz da Hermida, en Covelo. Entre as súas moitas peculiaridades, está que exerce tamén como centro de reunión e convivencia ao que pode achegarse quen queira para manter longas tertulias como se facía nos cafés de outrora sobre os temas máis variados ou, tamén, tal como antes, seguir a tradición dos xogos de mesa acompañados dunha taza de café ou de té. Como Baroja cos seus amigos ou como Galdós nos seus percorridos madrileños.

Primeiro hai que coñecer a edificación principal, a matriz da que parte todo, a casa Museo Pazo da Cruz, vello casarón soarengo do século XVII que acolle máis de seis mil pezas de valor cultural e histórico, froito do labor recompilatorio do seu propietario, Maximino Fernández Sendín, polifacético empresario, historiador e etnógrafo que ao longo de máis de quince anos –desde a súa inauguración ao público– creou un dos museos etnográficos máis importantes de Galicia e probablemente de España.

Cada peza está situada no seu contexto para recrear a vida cotiá da Galicia de outrora. Ademais é un museo único porque todos os obxectos expostos se poden tocar, cheirar ou experimentar a súa función. É un centro vivo que pretende estimular os sentidos e transportar o público a outros tempos e vivencias. Co propio Sendín como guía deste inxente patrimonio natural, vanse coñecendo –e tocando– os diversos elementos que compoñen a colección:unha aula dos anos cincuenta, unha barbaría, unha sala repleta de xoguetes, a historia do pan, fotos de época ou material audiovisual son algunhas das innumerables sorpresas que esperan o visitante.

Tanta perseveranza tivo –e ten– Fernández Sendín por recuperar do esquezo pezas que explican usos e costumes, unha forma de vida e unha maneira de ser, que a Casa Museo Pazo da Cruz estaba a quedarse sen espazo. Así que decidiu adquirir a Casa do Laranxal, situada trescentos metros máis arriba, con magníficas vistas á contorna do Suído, para dar continuidade a tan gran labor recompilatorio e que todos os obxectos tivesen un marco adecuado de exposición e comprensión.

A propia edificación é de seu un museo, un exemplo significativo de casarón tradicional de pedra, con planta baixa onde estaban as cuadras e adega e dúas alturas. O antigo espazo para animais recrea unha taberna dos anos cincuenta na que non falta detalle, desde o xabón Lagarto á venda ata ás cuncas na barra, as zocas ou os botes de Cola Cao. Á beira do bar-tenda está en proceso de montaxe a futura sala audiovisual na que se proxectarán vídeos de entretemento e divulgativos sobre os ciclos agrícolas ou a vida na aldea, ademais de facer un percorrido pola tecnoloxía que foi asomando ao longo do século XX, desde os vellos proxectores aos televisores de pantalla plana. Outro apartado ocúpano as fotografías que mostran desde vestimenta e peiteados doutros tempos a mobiliario, lugares ou festas.

A casa e mais as súas dependencias irán aloxando máis pezas que falan da vida de outrora nunha edificación na que os detalles da súa arquitectura demostran a súa antigüidade, desde os parladoiros nas xanelas ás antigas bisagras da alacena e da cuadra, que na súa orixe foron de madeira, inseridas na mesma pedra.

E como o tradicional pode convivir co contemporáneo, o propietario -tamén inventor con medalla de ouro e varias patentes-, que xa escribía sobre enerxía solar nos anos oitenta, utiliza o panel fotovoltaico instalado no edificio para que sexa totalmente autosuficiente.

Patrimonio de lenda

A Casa do Laranxal e os obxectos que a habitan –mobles, cadros, ferramentas, adornos…- pode ser punto de partida, tras coñecela, doutros tesouros culturais da comarca que están próximos, un percorrido do que o propio Maximino Fernández Sendin informa e, en ocasións, é á vez guía. Un deles é o Cristo dos Aflixidos, situado na praza de Covelo. Datado en 1899, é obra do escultor José Cerviño, que deixou o seu sinal por outros lugares da xeografía galega.

O concello está enmarcado pola paisaxe de lenda da Serra do Suido, que conserva construcións centenarias como os chozos, as antigas cabanas de pastores. O patrimonio secular destas terras ten santuarios de profunda devoción, como a capela da Guia, situada nun alto con inmellorables vistas. Outro lugar con tradición milagreira é o da Xestosa, en San Salvador de Prado, con igrexa e augas sanadoras. Din que a auga almacenada na tumba precristiá adxacente -que nunca seca-, cura doenzas do corpo.

Noutra parroquia, A Graña, atópase o museo Leonides, impulsado tamén polo propietario da Casa do Laranxal. É unha das casas máis antigas da comarca, varias veces centenaria, que reflicte como era a vida na zona. Ten A Graña outra xoia, a ponte sobre o río Cabras, constituída por unha laxe dunha soa peza de máis de seis metros de lonxitude. En fase de estudo, podería ser do Neolítico e un viaducto dos máis antigos coñecidos.

Suscríbete para seguir leyendo