Quen non pronunciou algunha vez un “cala! e non mires!” ou estoutro de “iso non se di, aquilo non se fai, e isto non se toca!” De certo dito como resposta a “é que mamá!.. mira!, ten a bragueta baixa!” ou “ten un gran moi grande na cara! Dóelle?”. Lembro unha muller que lles pegaba ás súas fillas antes de saír pola porta: “por se acaso!”, sentenzaba co índice orientado cara ao ceo, como se baixara a través del unha autorización divina. Tamén lembro un pai que forzaba os seus fillos a comer todo o que estaba no prato e, neste caso, nesa mente paternal contemporánea, o fin, xustificaba os medios máis humillantes. Non é necesario facer un inventario das súas estratexias, a que non? porque elas, as estratexias, atrévense a pasar pola imaxinación de todas e todos nós. Esta posibilidade de imaxinar eses estragos parentais, é a maior proba de que estes abusos existiron non vai moito tempo e seguen existindo. Por iso son parte do posibel na consciencia, non hai necesidade de buscar na historia para pensalo.
Hai excesos que están agachados e non son menos malos que os evidentes, porque ter unha nai o un pai aos que hai que coidar polas súas inestabilidades emocionais é un auténtico maltrato. Na infancia apréndese moito máis que a linguaxe das palabras e a das non palabras, pero moito do que se aprende queda gardado dunha forma inalcanzábel. Non é o mesmo andar pola infancia cos zapatos dous números máis grandes que cos pés apertados, cunha saia que oculta as bragas que cunha que deixa ver o cu. Tampouco é igual aprender que o pracer é un obxectivo saudábel que intentar conquistalo cun sucedáneo que engorda. Non é igual mirar o mundo a través da sentenza de que “hai que ter coidado coa xente porque a xente é mala e envexosa” que coas lentes de quen pensa que o mundo é un lugar cheo de oportunidades. Se a verdadeira patria é a infancia, entón entendo que moitas persoas queiran fuxir e non volver nunca máis a súa patria. Pero tampouco pretendemos aquí observar esta etapa, a través da necesidade dunha construción edulcorada da vida, con excesiva protección. Hai que lembrar que non son as memorias convertidas en traumas o que condiciona o benestar do adulto senón a forma en que elas son interpretadas.
Fenómeno novo
A infancia é, en realidade, un fenómeno novo porque a comezos do século XX non existían normas de protección específica e a Declaración dos dereitos das nenas e nenos chega en 1966. A consideración de que a infancia é un período coas súas propias metas ten una lenta evolución dende o século XVIII e aínda non rematou. O neno era considerado un incapaz, algo que hoxe é formalmente inaceptábel, aínda que convertelo en realidade é outra conquista. Pero a consideración das persoas menores como proxectos de persoas é unha sombra que aínda se proxecta sobre eles. Lembro un profesor dicir diante da súa alumna “a nena non é como ten que ser”. Con frecuencia xustificamos imposicións porque eles non saben o que queren ou non saben o que é bo para eles. Pero se afondamos sobre as nosas eleccións, sabemos os adultos o que queremos ou o que é bo para nós? Trasládase esta certeza a como vivimos, a quen votamos, aos valores que moven as nosas vidas, á cantidade de fármacos que consumimos para soportar as nosas eleccións? Baixo estas evidencias de fácil observación, afirmar que os menores non saben o que queren ou que ignoran o que é mellor para eles, xa non ten a mesma forza.
A consideración de que eles están en tránsito, en tránsito de que?, onde teñen que chegar?, a ser coma nós? Esta percepción de “no ser” na actualidade da infancia, porque ser está no futuro, explica moitas prescricións farmacolóxicas do mundo adulto aínda que xa conquistaron tamén a infancia toda vez que cada día temos máis nenos e nenas medicados para seren como teñen que ser. Observar as persoas menores dende esta posición é un problema serio porque inoculamos neles a expectativa de que todo está sempre por chegar, e isto é un dos problemas máis negativos do noso estilo de vida.
Moito se fala de que a infancia é sagrada pero a nosa conduta non se materializa nesa convicción porque o sagrado está na construción da propia identidade, só alí está o sagrado do que somos. Talvez deberíamos protexer os menores da relatividade das nosas crenzas sobre o que é mellor para eles. Se pensamos nas suxestivas transformacións do espírito segundo Nietzsche, é posibel que os animais humanos xa nos liberamos da pesada carga de ser camelos e da agonía de loitar como leóns, e pode que esteamos a piques de converter a infancia no futuro para ser así novamente nenos e nenas adultos. Tal vez para crecer sendo adultos, si sexa necesario recuperar a seriedade e valentía coa que os nenos se interrogan sobre o mundo ou constrúen os seus divertimentos. Se cadra, deberíamos deixar os nenos e nenas dicir, mirar e tocar máis porque en realidade pouco sabemos da infancia e pode que estea alí, nesa infancia, o que temos que reconducir para conseguir sermos adultos no presente.
