Se eu fose estadounidense seguramente entendería como é posíbel que o significado derradeiro dunha comedia -poñamos Don’t Look Up! do multilaureado Adam McKay- resida na metáfora dunha flatulencia expulsada polo cantante Sting no interior dun ascensor. Mais son galega, afeita aos desafíos imaxinativos dos filmes de Jacques Tati ou de Charles Chaplin, e pertencente a esa inmensa minoría de espectadores para os que a plataforma Netflix ten pouco ou nada que ofertar. Recoñezo, así pois, a miña incapacidade para congraciarme coas ocorrencias dunha obra cuxa maior virtude reside en que durante catro días consecutivos foi trending topic en Twitter.
O filme estrutúrase en cinco partes de duración desigual, perfectamente delimitadas. O prólogo, partido en dous pola inserción en pantalla dun texto do humorista Jack Handey (”Cando morra quero facelo serenamente mentres durmo, como o meu avó. Non berrando, como os pasaxeiros que ían con el no coche”), remata coa aparición dos primeiros títulos de crédito. Até este momento a información que o público posúe é que dous astrónomos, unha doutoranda, Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence), e o seu mentor, Dr Randall Mindy (Leonardo DiCaprio), acaban de descubrir un cometa de 9 km de lonxitude que se dirixe directamente á Terra e, en consecuencia, resulta urxente advertir a NASA e o xefe do Estado Maior.
Sketches e gags
É precisamente a partir da chegada destes astrofísicos á Casa Branca que o espectador se decata -temíamos o peor- do ton humorístico desta historia de catástrofe (un xénero moi popular nos anos 70) As dificultadades dos protagonistas, aos que se une o Dtr. Tegly Oglethto (Rob Morgan), por facer consciente o mundo da arrepiante ameaza desprega un prolixo abano de sketches e gags, detrás dos que se oculta unha realidade en nada xocosa. Por unha banda, temos a reacción da clase política, da que o cinema xa nos ensinou que non debemos esperar intercesión, encarnada pola presidenta Orlean (Meryl Streep) e o seu fillo Jason (Jonah Hill). Por outra, a dos mass media, cunha máis que decente interpretación de Cate Blanchett no seu papel de xornalista dun programa matinal, e, en último lugar, a das corporacións, esplendidamente representados na personaxe de Peter Isherwell (un soberbio Mark Rylance). Finalmente, despois de meses de infrutuosas loitas por parte da comunidade científica (perdoen, pero isto non me soa descoñecido) para convencer a humanidade da importancia de tomar medidas serias, a hecatombe ten lugar. Faino non ao modo de Melancholia de Lars von Trier, senón ao máis puro estilo spoof movie, cun epílogo dividido novamente en dúas partes. En primeiro lugar, observamos como 22.720 anos despois do impacto do asteroide, un grupo de superviventes chega a un planeta-paraíso en que un “bronteroc” (vaticinado con anterioridade polos algoritmos do Big Data) devora ferozmente a presidenta Orlean. Acto seguido xorden os títulos de crédito e finalmente o derradeiro chiste. O fillo (esquecido) da presidenta sae do seu búnker, chama pola nai inutilmente, mira á cámara e pídenos que polo menos lle demos un like e nos subscribamos ao seu blog.
Don’t Look Up! exemplifica, como ningún outro proxecto, o fracaso das novas estratexias de produción cinematográfica estadounidense, máis preocupadas polos nichos de mercado que pola calidade do produto. Unha comedia non debería aspirar a ser só unha mera concatenación de gracejos contados por un grupo de megaestrelas. Adam McKay quixo levar a cabo o experimento de rodar con 110 millóns de dólares “a historia máis grande”, segundo el, “en 66 millóns de anos, desde o impacto do cometa Chicxulub”. Non obstante, tendo en conta os datos actuais de venda de billetes, non parece que o negocio resultase lucrativo (menos de 800.000 dólares de recadación). E isto non é un chiste.
Adam McKay
Ser comediante non resulta doado, nin tan sequera nos Estados Unidos. Se non, que llo pregunten a Lenny Bruce, aquel primeiro monologuista que en 1961 foi arrestado por pronunciar a palabra “chupagaitas”. O problema non era tanto que empregase termos malsoantes como aquela capacidade súa de provocar risos contando nen máis nen menos que as súas proprias miserias persoais. A partir da súa morte (por sobredose) o éxito dos cómicos deixou de depender do talento individual. Lograr a fama pasaba indefectibelmente por figurar na nómina do programa Saturday Night Live. Eddie Murphy, Adam Sandler ou Bill Murray comezaron a súa andadura nos seus estudios, mentres desde a sala de control un xovencísimo Adam McKay coordinaba os seus guións.
Terían que pasar anos até que en 2004 McKay se decidise a dar o salto á grande pantalla. A súa primeira comedia, Anchorman: The Legend of Ron Burgundy, protagonizada polo seu camarada Will Ferrell, consolidaba o seu talento para xerar importantes rendementos económicos.
Mais, como sucede con todas as boas bandas de música, nun determinado momento McKay e Ferrell decidiron separarse e “Shit, what the hell is going on here?”, pensou Will. O seu amigo e compañeiro non só seguía facendo filmes, senón que, aínda por riba, lle concedían premios. Os que nunca recibiron nin Andy Kaufman nin tampouco Lenny Bruce porque calquera semellanza con eles é pura coincidencia.
