Nese monoteísmo que inventou o noso Deus, o futuro será dun científico ou dun artista? A evolución non está rematada, e non haberá unha transformación positiva da consciencia humana se non conciliamos os saberes que nos constitúen. Existen cambios nesta dirección e un deles queda ben enunciado por Vincent Le Biez no seu libro que, baixo o suxestivo título de Platón ten unha cita con Darwin, establece unha analoxía entre o coñecemento científico e mais a evolución das sociedades humanas. Interrógase así Le Biez sobre os diferentes saberes e a posibilidade de abrir as fronteiras conceptuais para que o coñecemento biolóxico proxecte camiños para dirixir un desenvolvemento sostíbel, axeitando un diálogo entre disciplinas en conflito.
Na tradicional confrontación entre as humanidades e a ciencia, as verdades auténticas son as do coñecemento científico e, a pesar da provisionalidade das mesmas, a nosa cultura desenvolve sobre a ciencia unha autenticidade que non está presente na arte ou nas humanidades. Isto prodúcese a pesar de que a propia ciencia, dende diferentes ámbitos como a neuroloxía, di que o devir permanente do que somos está asociado máis á cultura que á bioloxía. Pero se botamos fóra as artes e a filosofía, e fomentamos as ciencias puras na educación, a pregunta vén ser: como é, e será, a consciencia que dirixe, e dirixirá, os desenrolos da tecnoloxía?
Pode que a persecución das verdades únicas sexa o espello onde se mira o noso único Deus. Esta idea do controvertido Michel Onfray parece verosímil porque a nosa cultura está dirixida por esa necesidade do absoluto que se impón en todos os saberes. Desenvólvese así un sentimento de inferioridade das artes e humanidades fronte ao pensamento único, ata o límite de expulsar da investigación aqueles temas non abordábeis polo método científico: unha realidade paradoxal porque, por unha banda, este efecto relixioso da busca do absoluto está defendido dende unha posición antirrelixiosa e, pola outra, porque, por exemplo, na Psicoloxía, que se dedica ao estudo do comportamento, o humano desborda o método, excluíndo unha parte importante do que somos; mais o fallo está no método, non na materia de estudo.
Atopamos nos saberes non científicos dispositivos que son moi ilustrativos deste desequilibrio, tal acontece no caso das artes coa presenza do xogo como conduta vinculada á creación. Na nosa cultura, a infancia é observada como unha etapa do ciclo vital; sen valor en si mesma porque os nosos son seres en proxecto, incompletos na súa racionalidade. Pero aínda máis, a infancia ten posición legal e cultural moi recente. Nesta estima, toda produción artística que non é resulta da visión dominante da realidade, é considerada un xogo de nenas e nenos. Con todo, as persoas artistas valoran o lúdico como actitude liberadora que permite a transformación permanente da verdade, onde os obxectos poden responder a unha ilimitada transmutacións de sentidos, por iso o xogo é metáfora da arte, porque proporciona a oportunidade de escapar do espazo dos condicionamentos.
Aceptar que só comprendemos aspectos moi miúdos resulta desestabilizador e coloca no centro da realidade a única seguridade: a certeza da incerteza. A ciencia pregúntase para estreitar esta inseguridade a través da produción dun coñecemento produtivo e eficiente, mentres que a arte pregunta irreverentemente para provocar e afondar na incerteza. Esta dualidade pode observarse como forzas opostas ou como equilibrio dun mesmo sistema.
A ciencia non é suficiente para o ceñecemento do humano. Esta mirada nesgada do que somos, provoca un desenvolvemento acelerado da tecnoloxía nun marco de hábitos e actitudes anacrónicas. Porque a evolución da subxectividade non está rematada, necesitamos pasar da actitude depredadora á unha consciencia integradora, onde a arte e as humanidades sexan consideradas unha parte esencial da expresión desta complexidade que nos constitúe. A tecnoloxía dirixida por unha conciencia primitiva e devastadora é produto da ignorancia dos saberes que están fora da ciencia. Sen estes saberes non científicos, non superaremos esta consciencia violenta que anuncia un mundo no que o que endentemos por humano está abocado á súa desaparición.
