A furia animal de Ko Un

Descubrín o poeta coreano Ko Un en León, na entrega da 25 edición do prestixioso Premio Leteo. Ko Un, de noventa e dous anos e candidato ao Premio Nobel en varias ocasións, acudiu desde Corea para recoller o galardón despois de anunciar que esa sería, case con toda seguridade, a súa derradeira viaxe internacional.

Ko Un é un home fraco, de aparencia apracible e que cada vez que fala é desde unha humildade pouco habitual. Isto provoca unha imaxe de fraxilidade e calma que rebenta en canto empeza a recitar. Ko Un leva dentro un animal que asoma coa súa poesía. Grave, dramático e xestual, Ko Un fala da neve coma se fose el mesmo a tempestade ou fala da escola coma se fose unha bomba a piques de precipitarse sobre o edificio. Recita versos deliciosos, mais coa forza dunha catástrofe: «En cada fiestra da escola primaria/brilla o son poñente/cada fiestra é un deus absoluto».

Este xogo de contrastes entre o que conta e como o transmite, probablemente teña que ver con quen é el e co peso do seu pasado e das mil vidas que garda dentro do seu corpo coma unha especie de frasco das esencias.

Ko Un naceu na provincia de Chŏlla do Norte, en Corea do Sur, durante a ocupación xaponesa. Aprendeu coreano, que naquel momento era unha lingua prohibida, da man dun granxeiro. Co estalido da Guerra de Corea e logo de ser rexeitado para combater porque o seu peso estaba moi por debaixo do mínimo (o que nos advirte da fame que pasou durante a infancia e a adolescencia), traballou cargando os cadáveres da guerra sobre o seu lombo.

No escenario do Auditorio Ciudad de León, Ko Un narrou con naturalidade que verteu cianuro nos seus oídos porque non podía soportar o ruído do mundo, o son de matar e morrer, e que a súa audición veuse aínda máis danada décadas despois, cando foi condenado a cadea perpetua en réxime de illamento e sometido a torturas en prisión por disidente político, ao se converter en activista do movemento prodemocrático de Corea do Sur. «A metade da miña xeración morreu e eu sobrevivín, así que existía un sentimento de culpa dentro de min. Todos morreran e aquí estaba eu, aínda vivo».

En 1952, Ko converteuse en monxe budista e viviu unha década en estado contemplativo. Afirma que o budismo foi a súa salvación. En 1963 trasladouse á illa de Jeju (Jejudo), ao sur de Corea. Alí fundou unha escola benéfica e impartiu clases de literatura coreana. Durante ese período, Ko Un caeu nunha profunda crise alimentada polo consumo de alcohol. Un período de nihilismo e desesperación que narrou despois de que alguén do público do auditorio lle preguntase por que non había ningún poema sobre a Illa de Jejudo, se vivira alí tres anos. Ko Un, contestou: «non escribín sobre Jeju porque fun alí para suicidarme. A miña intención era tirarme ao mar e morrer, pero non o fixen. Escoitaba as ondas bater contra os acantilados da illa, unha e outra vez, unha e outra vez, e pensaba en que así é a vida. Ir morrer contra un acantilado para logo renacer».

En 1983, Ko Un dá un xiro radical á súa vida despois de coñecer a Sang-Wha Lee, con quen casa. Desde ese momento desenvolve unha carreira literaria con máis de cento vinte obras. A existencia de Ko Un simboliza unha ponte entre o horror da guerra á construción dunha memoria poética que loita contra o esquecemento. «Mira esa cigarra. /Non é acaso un canto completo de cigarra?/ Mira esa cigarra verde./Non é un canto total, tremendo ata a punta mesma?/ Mira ese campo onde a luz primordial de agosto cae con todo o seu peso./Teño un desexo: que o meu cadáver podreza baixo esa luz./Ah, perfección». Escribo estas liñas horas antes de que se anuncie o Premio Nobel, co sol entrando pola fiestra coma unha promesa de outono.

Suscríbete para seguir leyendo