Impresións sobre jazz

Sentado diante da fiestra, miro, a través dela, un horizonte cargado de nubeiros grises que non presaxian nada bo. Son os tempos que corren e que deixan a un máis que triste.

Daquela, poño no meu equipo de música un dos discos máis influentes e venerados de todos os tempos: Kind of Blue, do gran Miles Davis, acompañado por instrumentistas tan extraordinarios como Julian «Cannonball» Adderley, Paul Chambers, Jimmy Cobb, John Coltrane, Bill Evans e Wynton Kelly. Case nada.

Unha alfaia musical que fixo tremer o universo musical sen atender a xéneros. A trompeta de Davis guíame por infinitos camiños emotivos. Un oasis de emoción e liberdade.

Isto lévame a pensar (e a escribir) sobre o jazz: unha música que, nas raíces, vén sendo o froito da tradición musical africana e europea. Un xénero moi difícil de definir. Contan que, cando unha señora lle preguntou a Louis Armstrong que era o jazz —neste caso, o swing, concretamente—, este lle respondeu: «Señora, se ten que preguntalo, nunca o saberá».

O que si está claro —alomenos para min— é que hai cousas que non permiten preguntas, senón entrar nelas e experimentar o que nos proporcionan. Non hai que ser un erudito en jazz para gozar del. Eu, claramente, non o son nin de lonxe, pero a felicidade que me regala xustifica as audicións constantes que realizo. Transpórtanme a mundos tan descoñecidos como próximos. Non hai o mínimo trazo de esnobismo pola miña banda con respecto ao jazz. Para certa xente, talvez si. Eu, coma outros, fun observando a evolución deste xénero musical, fun cruzando portas e cheguei a paraísos musicais inexplorados na miña traxectoria como melómano insaciable. Satchmo rachou barreiras e eu rendinme á súa voz e á súa trompeta. El foi o primeiro.

Glenn Gould (e 2)

O jazz foi o último xénero ao que cheguei. Primeiro foi o pop, despois, o rock; máis tarde o blues; o seguinte paso deino cara á música clásica e, finalmente, á música dos Coltrane, Powell, Evans, Gillespie, Rollins, Armstrong, Webster ou Monk, entre outros músicos. Sempre, iso si, sen deixar de lado os cantautores que tanto me axudaron a atoparme (Aute e Paco Ibáñez, incluídos).

Confeso que levaba certo tempo sen escoitar jazz de maneira constante. Quizais algún disco recomendado polo meu fillo, Antón, que é un verdadeiro especialista na materia. Non podemos esquecer que a súa paixón jazzística o animou a escribir un libro formidable, Versos a ritmo de jazz. El jazz y la poesía española, 1920-1980, editado polo Servizo de Publicacións da Universidade de Vigo. Moito aprendín con el. O espléndido volume levounos a conversas interminables sobre jazz e poesía. Unhas páxinas que explican con claridade a historia e o desenvolvemento, ata agora escasamente analizado criticamente, da fascinante relación que se estableceu entre a poesía española e unha das formas artísticas máis sobranceiras do século XX: o jazz.

Dixen máis arriba que levaba un tempo sen prestarlle unha atención específica a esta música. Agora digo que levo máis de tres meses escoitando jazz todas as noites. Prendo a miña pipa e déixome acariñar polos grandes intérpretes —homes e mulleres (que grandes Ella Fitzgerald e Billie Holiday!)— nun estado de serenidade e emocións infinito.

E que foi o que me empurrou a escoitar jazz de novo case compulsivamente? Pois a aparición dun excelente libro, Retratos de jazz, do prestixioso escritor (e melómano) Haruki Murakami e do pintor xaponés Makoto Wada (Ed. Tusquets,2025). Que Murakami é un apaixonado do jazz (e da música clásica) é ben sabido.O libro é precioso: mostra cincuenta e cinco retratos de figuras jazzísticas indiscutibles, marabillosamente pintadas por Wada, e Murakami conta, cun ton confidencial, cálido e entusiasta, anécdotas e miudezas dos músicos retratados. Pequenas e deliciosas historias, fragmentos de memorias autobiográficas, consellos á hora de escoitar un intérprete, comentarios dun álbum de cada un deles e atinadas pinceladas para describir un músico ou unha época. Este libro atrapa, seduce, informa e lese cunha ledicia moi evidente.

Así estou nestes intres: revisando a miña ampla colección de discos de jazz. Noite tras noite, só interrompida, un par de días, para celebrar o 84 aniversario do meu Bob Dylan e escoitar varios dos seus concertos en vivo de 1974.

Mentres isto ocorre, sigo a falar co meu fillo para quen o jazz é «un xogo co tempo e co ritmo. É a improvisación calculada e a interacción harmonizada. Un labirinto de músicos, unha arañeira de gravacións, unha exploración que enriquece e unha viaxe que non ten destino final». Antes de rematar a conversa recórdame que, como ben sabía Ornette Coleman, o jazz é a forma das cousas que están por chegar.

Acabou Kind of Blue e dispóñome a escoitar A love supreme.

Que siga a música.

Suscríbete para seguir leyendo