Adrián Cordido: “O sistema científico expúlsate, exíliate do teu país”
El investigador biomédico Adrián Cordido estudia en la Universidad de Yale los mecanismos que desencadenan la poliquistosis renal

Adrián Cordido, ante el Sterling Hall of Medicine en la Universidad de Yale / Cedida
La poliquistosis renal es una de las patologías hereditarias más frecuentes y afecta a unos 13 millones de personas en todo el mundo, en torno a 5.000 en Galicia. No tiene cura y quienes la padecen están abocados a la diálisis y, con el tiempo, al trasplante de riñón. Y aunque la comunidad científica ha invertido muchos esfuerzos en esta “desagradecida” enfermedad, todavía quedan muchas incógnitas por resolver. El investigador biomédico Adrián Cordido (San Román de Vilaestrofe, Cervo; 1992) estudia los mecanismos moleculares que la desencadenan en el Somlo Lab de la Universidad de Yale, un grupo de referencia mundial en esta patología.
“Vai sonar un pouco romántico, pero quedei namorado do que facían aquí mentres estaba coa miña tese. Xa coñecemos os xenes que causan a enfermidade, é a parte da investigación onde houbo máis avances. Pero non o mecanismo molecular que fai que apareza e vaia progresando. O que estudamos é moi complexo e o xefe do grupo, Stefan Somlo, ten a perspectiva correcta, a que fai avanzar a ciencia. Por iso estou aquí, dábame igual onde estivese”, explica sobre su llegada a finales de 2021 a una de las mejores universidades del mundo y cuna de muchos nobeles, entre ellos, el economista Paul Krugman.

Adrián, ante el Sterling Hall of Medicine, un edificio construido en 1925 / Cedida
Adrián estudió Biología en Compostela y tuvo su primer contacto con la poliquistosis mientras cursaba el máster en Investigación Biomédica en el Laboratorio de Genética y Biología del Desarrollo de Enfermedades Renales (NefroCHUS) del Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago. Realizó su doctorado en medicina molecular en el mismo grupo, donde participó en el hallazgo de una nueva vía para bloquear el crecimiento de los quistes, y también hizo una estancia en la universidad alemana de Friburgo. “Empecei nesta enfermidade e quero seguir neste campo. Necesito ter esta vinculación, unha especie de compromiso”, reconoce.
"Só grandes laboratorios como o meu poden asumir os riscos de traballar cunha proteína tan complexa como a que investigo"

El investigador gallego Adrián Cordido / Cedida
Actualmente, Adrián participa en dos grandes estudios del Somlo Lab. Uno de ellos está relacionado con la Policistina-1, una de las proteínas que codifican los dos genes que causan la enfermedad. Y también la menos conocida: “É moi complexa e moi poucos investigadores traballan con ela. Só laboratorios grandes coma este poden asumir riscos de este tipo porque contan con moitísimos recursos económicos”.

Riñones con poliquistosis / Centers for Disease Control and Prevention's Public Health Image Library (PHIL)
“E no outro gran proxecto no que participo intentamos reparar as mutacións que orixinan a poliquistose. Estudamos como reparalas e, se ao facelo, ten influencia sobre a patoloxía ou se é posible restaurar o ril. Antes de vir a Yale publicaron un artigo sobre isto, foi o seu último gran hit, e tiven a sorte de poder sumarme a este traballo”, celebra.
“Outra das cousas que non entendemos aínda é a variabilidade da enfermidade, que tamén se ve nos modelos animais cos que traballo. Normalmente, diagnostícase aos 50 anos, cando os pacientes comezan a ter insuficiencia renal, pero tamén hai casos de xente moi nova á que xa lle teñen que trasplantar os dous riles. E ademais só hai un fármaco aprobado, que retrasa a entrada en diálise e ten algún efecto secundario. Por iso aquí no grupo tamén hai xente que busca outros tratamentos que melloren substancialmente a enfermidade”, explica.
Para el investigador de la Mariña lucense es ilusionante poder llegar a mejorar la calidad de vida de estos pacientes, aunque él encuentra el impulso que necesita en los logros del día a día en el laboratorio. “Hai que repetir as cousas moitas veces e o traballo con células e modelos animais esixe moitas horas e tamén fins de semana. Cando saen as cousas mal estás frustrado, pero cando unha técnica funciona ou comprobas que a enfermidade se reduce no ril dun ratón entón estás motivadísimo”, reconoce entre risas.
La investigación exige mucho sacrificio, pero lo que peor lleva es la incertidumbre y el miedo a caer en el “limbo” de los miles de investigadores que no logran estabilizarse en España y acaban dejándolo todo. “A ciencia gustábame pero agradecería que nalgún momento, quizais no máster, alguén me contase tamén o malo desta carreira. Non sabes se vas poder voltar e se todo o esforzo compensa. É a peor parte”.
Y es que el regreso a Galicia –”O idílico sería ter o meu laboratorio en Santiago para desenvolver as miñas propias ideas”– es complejo y obliga a los ‘postdocs’ como él a esforzarse mucho para sumar méritos. “Todos estamos nesa roda por publicar e mellorar o currículo que nos leva un pouco a autoexplotarnos”, apunta.
Pero las oportunidades son muy escasas y los investigadores que trabajan en centros extranjeros de prestigio, muchos. “Saír para traballar noutro país non é romántico. O sistema científico español expúlsate fóra, exíliate do teu país. Porque a única forma de seguir no sistema e conseguir un contrato Ramón y Cajal ou Miguel Servet é ter experiencia fóra. Pero se expulsa a mil só poden volver cen”, lamenta Adrián, que es miembro de InvestiGal (Rede Galega pola Investigación).
“A marca España non debería ser que a xente se marche, senón ter un sistema bo que a reteña e que produza no país. Iso si sería un orgullo. Aquí en Yale non hai investigadores alemáns ou ingleses que veñan tres ou catro anos, só veñen uns meses e marchan, pero si moitos españois, algúns xa coa pretensión de quedar aquí para sempre, e bastantes italianos. E todos estes ‘postdocs’ formados e gratis son os que fan a ciencia en EE UU. Mentres, España é un país de servicios e turismo e Galicia, cada vez máis produtora de materias primas e receptora de turistas nacionais”, reflexiona Adrián.
A pesar de todas estas dificultades, la experiencia en una universidad y un laboratorio tan internacionales conlleva, sin duda, un enorme crecimiento profesional y también una gran riqueza personal. “Eu son o único europeo e a maioría dos meus compañeiros son asiáticos, de China e India. É moi interesante coñecer outras culturas e aprender delas. Daste conta desa visión eurocentrista que temos do mundo e de que eles saben máis de nós que o revés”, destaca.

Adrián Cordido y su novia Rebeca
El lucense también aprovecha su estancia en EE UU para recorrer el país cuando lo visita su novia Rebeca, que es profesora en Galicia: “Este verán planeamos ir ao Gran Cañón. Os espazos naturais son maravillosos e Washington e Boston, moi recomendables. Pero New York é demasiado para min. Todo é estupidamente caro, a xente vive moi deprisa e estresada e hai moitísima desigualdade. Nunha avenida atópaste con xente rica e, noutra, cun carril enteiro de xente vivindo na rúa. Está ben si eres capaz de vivir sen mirar aos lados, pero eu miro e dame carraxe”.
Suscríbete para seguir leyendo
- El caso de los asesinatos de cuatro hermanas gallegas
- «Opero unos mil tumores de pulmón al año»
- Luca, el “terremoto” de los circuitos gallegos
- El legado de Eduardo Barreiros
- Tesoros forestales para (no) perderse en otoño
- «Ramsay llega tarde, la carne gallega lleva tiempo siendo la mejor del mundo»
- Los Quesada Legido, una saga de artistas
- Figueroa, de Redondela a la élite mundial del adiestramiento canino


