Cun paseo por Viana do Castelo iniciaron o presidentes Sánchez e o primeiro ministro portugués Antonio Costa un amigable cume bilateral centrada na enerxía e na innovación tecnolóxica. Na enerxía porque teñen que atar a reunión de Alacante con Macrón polo asunto do emisario submarino de Barcelona a Marsella. E a innovación tecnolóxica resulta imprescindible para reducir a nosa dependencia do Know How asiático. Por iso previamente visitaron cos seus respectivos ministros de ciencia o Laboratorio Ibérico de Nanotecnoloxía situado en Braga pero financiado por ambos os países, un laboratorio punteiro que busca crear tecnoloxía propia en materia de microchips.
A verdade é que as infraestruturas ferroviarias non eran o obxecto principal do cume, pero tamén é o certo que ese asunto acaparou a rolda de prensa posterior ao plenario. Ademais, na política, é ás veces máis importante o que cala que o que se di.
Pero o que alí se dixo ou calou, deixou o asunto do saída sur desde a estación de Urzaiz nunha mera conxectura; polo menos por parte do Goberno Español.
O Presidente Sánchez esplaiouse coa liña da alta velocidade (A.V.) Madrid Lisboa. Explicou como a A.V. Madrid Lisboa pertence á rede básica de transeuropea de transporte: un dos corredores privilexiados onde xa están operativos os primeiros 150 km entre Badaxoz e Plasencia, moi avanzada a construción entre Plasencia e Talayuela, en construción Talayuela Oropesa e en fase de estudo Oropesa Madrid.
Badaxoz está a 10 quilómetros da fronteira portuguesa e o presidente Sánchez estaba a venderlle ao primeiro ministro Antonio Costa o ave Madrid Lisboa. É lóxico. O tramo que resta sáelle gratis ao goberno español, pois o ave xa está operativo desde moi preto da fronteira. Tamén se debe recoñecer, no seu descargo, que o goberno español ten unha ‘débeda ferroviaria’ con Estremadura, pois aínda non está conectado con Madrid pola A.V.
Pero ese optimismo contrastou coa resposta á pregunta do saída sur de Vigo e o tendido da A.V. ata a fronteira portuguesa: “En cuando a la conexión Vigo-Oporto, ambos países hemos encargado a la Agrupación Europea de Interés Económico de alta velocidad de España y Portugal que se realicen los estudios conjuntos de demanda, de análisis de rentabilidad, de modelo de explotación y estudios para la planificación del tramo común transfronterizo de esta conexión”.
Se vostedes entran na páxina web da Moncloa poden ler os memorandos dos cumes luso españois: son anuais. A do ano pasado celebrouse en Trujillo e no memorando, de acceso público, dise o mesmo que hai unha semana en Viana: “Destacan (…) los avances que se han producido en las conexiones ferroviarias Oporto-Vigo, (…) Asimismo, celebran el estudio que está ultimando la Agrupación Europea de Interés Económico AVEP, en aras de potenciar la interoperabilidad de las conexiones ferroviarias transfronterizas”.
Noutras palabras, desde hai dous anos os dous gobernos encargaron a unha agrupación Europea de Interese Económico que estude se a liña O Porto-Vigo será rendible, se terá demanda e cal sería o modelo de explotación conxunto da liña. Daquela o goberno español non ten nin medio decidido acometer a saída da A.V. Urzáiz-sur e o tendido da liña ata a fronteira de Tuy; canto menos ata que esa Agrupación Europea faga os seus números.
Con todo a resposta de Antonio Costa aos xornalistas deulle a volta ao entusiasmo e ao escepticismo de Sánchez. Dos corredores Lisboa-Madrid, Aveiro-Salamanca e Faro-Huelva dixo, lacónico, que serán estudados no seu momento. Pero puxo toda a carne no asador ao falar do ave Lisboa-O Porto-Vigo-Madrid.
Ten toda a lóxica. Os corredores horizontais que conectan as cidades portuguesas na latitude de Salamanca, Madrid e Huelva, só serven para conectar a Portugal coa meseta, pois o territorio interior de Portugal é un páramo sen poboación. En cambio o ave Lisboa-O Porto-Vigo vertebra toda a costa portuguesa, onde reside o 75 por cento dos seus habitantes. E ademais coa saída Urzáiz sur, tamén daría á poboación do Porto e arredores unha saída cara a Madrid. Para o portugueses a elección é de caixón: non só vertebran con alta velocidade as súas cidades costeiras senón que comunican a Lisboa coa Coruña e con Madrid cunha liña de ave ininterrompida.
Por iso o goberno portugués mandoulle un recado a Sánchez: úrxelle a saída sur. A saída sur significa que o ferrocarril de alta velocidade entra no termo municipal de Vigo desde Redondela mediante o túnel das Maceiras, fai parada en Urzaiz e continúa saíndo baixo as rúas México e Vázquez Varela, logo, baixo o barrio de Sárdoma, Puxeiros e durante case 10 km, ata ver a luz na parroquia porriñesa de Torneiros, xa en dirección cara á nova ponte internacional sobre o río Miño.
"Para Portugal resulta imprescindible coordinar os tempos para que a súa AVE O Porto ata Valença continúe ata Vigo"
Para Portugal resulta imprescindible coordinar os tempos para que a súa AVE O Porto ata Valença non remate nun simple apeadeiro e continúe ata Vigo soterrado na parte española das obras.
De maneira que o que está en xogo para os portugueses é que o goberno español asuma a metade do custo da nova ponte internacional e o soterramento das vías ata a estación de Urzáiz onde conectará co existente corredor atlántico. Esta última partida está orzada nuns 600 millóns de euros.
Debo dicir que nos últimos anos os portugueses non paran de asombrarme con como planifican a súa economía. Atraeron as nosas industrias alén da ‘Raia’ con incentivos económicos e chan industrial barato. Teñen un réxime fiscal de impatriados que está a encher Lisboa de estrelas de Hollywood. E saíron do rescate europeo de 2011 con sobresaliente.
Non dan puntada sen fío: o A.V. O Porto-Braga-Vigo dispoñerá dunha estación subterránea baixo o aeroporto Sa Carneiro. É algo sentido común, a creación dun nódulo intermodal, que nós non fixemos en ningún dos nosos tres aeroportos. Cando os vigueses podamos pasar o control de seguridade no aeroporto do Porto, a 35 minutos das plataformas de Urzáiz, poderemos convocar un concurso de ideas para os novos usos de Peinador: Un circuíto de Fórmula 1? Un parque temático para o Marisquiño?
Non é de estrañar que a saída Urzáiz sur careza de consignación nos orzamentos xerais do Estado; é que a decisión política de acometer a súa construción está lonxe de estar tomada. Como economista comprendo que o tendido da A.V. é un investimento estratéxico que debe responder a uns parámetros de rendibilidade e demanda, debe contar con estudo económico que a xustifique. Pero o que non entendo é como a Portugal sáianlle os números para tender o corredor desde O Porto a Valença, asumindo o 85% do investimento, e a nós non nos cadren os números para levala de Valença a Vigo. Porque se non son os números, se o que falta é a decisión política, que o digan e non mareen a perdiz. Xa o dicía Siniestro Total: “Menos mal que nos queda Portugal”.
