A fiestra permanece pechada. Un ballón semella anegar a rúa pola forza que contén. Permanezo atento tras o vidro e a choiva semella un berro de cristal perante todo o que non me gusta. Escoito a Víctor Jara co corazón encollido. As súas cancións penetran en min e reconcílianme co mellor do ser humano, ao tempo que me provocan unha tristura pola ditadura fascista que acabou con el. Polo demais, acabo de rematar unha novela que rabuñou, de novo, a comodidade na que todos caemos e volveu petar na miña cabeza para que non esqueza a terrible situación que tantos seres humanos están a sufrir. Trátase da magnífica “O paraíso dos inocentes”, de Antón Riveiro Coello. Unha novela que nos fala da guerra de Siria, na que a cidade de Alepo está dividida en dúas partes enfrontadas con toda a violencia cotiá que iso supón. E conta as miserias e crueldades que as guerras levan implícitas. Unha narración de conflito bélico, na que os personaxes teñen unha importancia vital polo ben trazados que están, que nos permiten sentir coma nosos, e cos ollos abertos, os horrores máis fondos da súa pel. Seres na procura do exilio a través da loita e dos seus comportamentos solidarios. De entre eles hai un, concretamente, que me marca o camiño para escribir este artigo: Karim, un rapaz que perdeu pais e irmá nun bombardeo e que é salvado da morte pola acción de Hamal, ese mozo comprometido, cuxo labor é “salvar os nenos”.
Seis años del inicio de la Guerra en Siria
Isto fai que prenda en min a necesidade de reflexionar sobre as guerras e o sufrimento dos cativos nas mesmas. Repaso mentalmente a situación tráxica dos pequechos nos terreos do espanto, as súas perdas, a súa indefensión nestes lugares onde nada fica en pé, onde xa esvaecen os contornos das vivendas, onde os vehículos calcinados forman parte da cruel paisaxe e da desolación que a violencia provoca e remata esnaquizando a vida de tantos seres humanos. Eses mesmos que, con poucos anos, ven coutadas as esperanzas e aos que non lles é permitido soñar: só intentar sobrevivir á barbarie. Nenos e nenas que xogan á pelota sobre cascallos, que son recrutados para negocios innobles, que trasfegan cargados con recipientes para levar auga aos seus, que son arrincados da terra envoltos en miseria e podremia. Nenos e nenas aos que lles roubaron o sorriso, que asisten horrorizados ás violacións dos dereitos humanitarios que toda persoa merece polo feito de ter nacido. Nenos e nenas en campos de refuxiados vivindo situacións infrahumanas ou embarcados en balsas ateigadas de medo e desolación cun destino directo ao fracaso demasiadas veces. Nenos e nenas vítimas de abusos crueis en todos os sentidos. Seres desesperados aos que non lles queda máis que desprezar o perigo e a soidade para atinguir un final feliz polo que devecen.
El mapa de los perores países para ser niño // Save the children
Agradezo a novela de Riveiro Coello e agradezo tamén a creación de Karim, un personaxe que me permitiu non esquecer os padecementos desas crianzas, tan pouco coñecidas, para as que a amargura suple a esperanza. Seres sen voz, porque as súas gorxas están afogadas polo terror das bombas, dos mísiles e dos sinistros francotiradores. Nunca pensamos neles. Semellan afastados dos nosos mundos sen comprender que a globalización non sabe de distancias e que están máis preto do que pensamos dos nosos comportamentos. Non son unicamente fotos de xornais, nin imaxes de documentais nin rostros que anuncian solidariedade doutrora. Son fillos coma os nosos fillos. Mais fillos sen o paraugas que resgarde os seus padecementos e as súas tristuras. Seres inocentes, aquí e agora.
Cando penso nestas cousas, volvo lembrar un libro publicado en 1994, que contiña debuxos e textos de rapaces e rapazas da antiga Iugoslavia (hoxe descatalogado). Chámase “Sueño con la paz”. Un testemuño dos horrores da guerra que sofren os máis pequenos, pero tamén da esperanza que manteñen no interior. Un chamamento apaixonado duns cativos e cativas, a quen lles arrebataron o dereito a unha vida normal e cuxos berros de paz foron desoídos durante moito tempo. Debuxos e escritos, recordatorios silenciosos das tremendas atrocidades que aflixen as súas vidas. Valla este texto de Majda, unha nena de 12 anos, de Skopje, coma exemplo do sufrimento vivido por eles e elas: “Guerra é a palabra máis triste que brota dos meus beizos trementes. É un paxaro malvado que non descansa endexamais. É un paxaro de morte que destrúe as nosas casas e nos rouba a nosa nenez. A guerra é o paxaro do mal, que tingue as rúas de sangue e converte o mundo nun inferno”. Pon a pel de galiña. Pois como dixo un loitador inesquecible pola paz, como Xesús R. Jares, “a guerra é o fracaso da humanidade”. E os pequechos, as súas principais vítimas.
