Arredor de 60.000 palabras. Un número de páxinas, aíndas por definir, nas que Alberto Lema afonda nos escuros segredos do poder. Unha tea de araña política, empresarial, incluso xornalística que el analiza e converte en ficción. A mesma que investigou dende dentro e o converteu no flamante gañador do Premio García Barros de narrativa que concede o Concello da Estrada. O galego está de celebración.
–Esperaba recibir o premio?
–Pois non. Foi toda unha sorpresa. Unha magnífica noticia. Concorrín outras veces a outros premios sen resultar gañador. Sinto moita ledicia e solidariedade cos que non foron premiados. Estou seguro de habería outras obras dignas de recibir o García Barros.
–Ademais, gaña no ano no que máis traballos se presentaron.
–Creo que ese aumento na produción dá para analizar. Supoño que o propio contexto da pandemia. favoreceu que houbese máis oportunidades e tempo de lecer para dedicarse á escrita, que é un oficio de interior. De todas formas, esta edición tan concorrida fala da importancia do premio. Polo seu catálogo pasaron boa parte dos narradores da nosa literatura.
–Parece un bo momento para a escrita en galego.
–Nos dous polos da literatura, na poesía e na narrativa, sempre houbo diferenzas. Na primera hai unha moi alta produción e cada pouco tempo saen novas fornadas de poetas que seguen aumentando o nivel alto da nosa poesía. Creo que a narrativa nunca tivo a mesma vistosidade. Aínda así, todos os anos nos atopamos con media ducia de obras que son de nivel e pagan a pena.
–Pero a realidade preocupa. Os galegofalantes descenden, sobre todo entre a xente máis nova.
–Non se está coidando a transmisión da lingua. Hai modelos que demostran que é posible reverter ese proceso se hai vontade política, pero non existe. Como en tantas outras cuestións, este país escolle uns gobernantes que, obxectivamente, traballan en contra do noso legado cultural. Isto, aos escritores, angústianos. É dicir, que a nosa literatura se vaia pechando nun círculo cada vez máis reducido detrás dunha militancia lectora. Dende logo, a que temos é unha enorme preocupación.
–Mais son boas noticias que o García Barros leve XXXIII edicións.
–Pois si. Ademais foi moi importante recibir para min este premio. Hai que agradecerlle ao Concello da Estrada non só este labor que dignifica e promove a nosa narrativa, senón a continuidade no tempo. A verdade é que levaba moito tempo sen publicar e sen producir literatura. Formar parte do goberno non é o mellor clima mental para escribir. O certo é que a responsabilidade política non me deu tempo para máis.
–Pero serviu de inspiración para crear Pazo de Inverno.
–Se facemos a broma, podemos dicir que pasei todo este tempo documentándome. Pero si, esta novela está escrita sobre ese período bastante recente na historia do país. Tampouco se pretende agochar ese referente tan próximo. A experiencia dende o poder municipal tamén é unha tremenda lección de realismo.
–De feito, o xurado salientou da súa obra que vostede foi capaz de ficcionalizar o movemento político. Algo sobre o que non había referentes na nosa literatura.
–Creo que non tiven a vontade de cubrir un oco, de narrar un tempo histórico que vivín en primeira persoa. Penso que non se trataba tanto diso como de explicarme a min mesmo as claves do acontecido. Ao principio, pretendía escribir unha especie de informe, tanto persoal como colectivo, do que eu entendera que fora o que pasara. Cando levaba unhas páxinas entendín que ese non era o meu mellor medio de expresión. Mellor unha novela con bandos. O curioso é que, ao final, os personaxes acaban dicindo cousas que ti, ao mellor, non querías dicir.
–As dúas grandes voces da súa novela son o xornalista Miranda e a alcadesa Helena.
–Pois Miranda é un xornalista veterano que coñece as interinidades de Faro, a cidade. Ten moita experiencia e no seu pasado tivo un compromiso político. Ten a visión de alguén que xa foi derrotado e intenta gañar a vida como xornalista, que é un oficio que sempre está cerca do poder, para ben ou para mal. Penso que a súa voz lle dá perspectiva á historia. Funciona un pouco como un narrador que aínda non perdeu a esperanza pero que tampouco é un inxenuo. Ten unha relación de certo apadriñamento con Helena, a alcaldesa. Unha muller nova que se incorpora á loita. Entón Miranda ten esa sensación de que será posible superar esa sensación de derrota da xeración anterior. Pouco a pouco descobre que non é así e o xornalista é como unha especie de cronista da situación.
–Que lle dá esta obra aos lectores?
–Desde o punto de vista literario creo que é unha novela que entrega unha diversidade importante de recursos. En canto ao contido, creo que talvez é un balance sobre un tempo histórico recente, escrito tamén dende certa proximidade cos feitos. Tamén é unha pequena lección de realismo político. E tamén espero que non sexa unha obra desesperanzada. Non quero que Pazo de Inverno comunique pesimismo.
