O 16 de xaneiro de 1921 foi asasinado en Aspai (Chantada) o mestre de Rodeiro Aniceto Pereira, vítima dun atentado con paquete bomba. Unha caixa en forma de libro que contiña un potente explosivo, depositada na entrada da súa casa, estoupou ao intentar abrila e causoulle a morte instantánea.
Moi cedo, na mañá daquel domingo de xaneiro de 1921, cando a muller do mestre de Aspai, Cándida Gómez, saíu da casa de Campo da Vila para acudir á misa, atopou no portal un paquete, e crendo que se trataba dun encargo do seu home que deixara algún veciño, levoullo ao dormitorio, pois Aniceto aínda quedaba na cama. Mentres baixaba de novo as escaleiras o seu home abriu o paquete, e cando xa estaba saíndo ao camiño, escoitou unha forte explosión que fixo tremer toda a casa. Cándida volveu sobre os seus pasos para atopar o cadáver de Aniceto co rostro esnaquizado e bañado en sangue. O fillo, que estaba noutro cuarto, sufriu feridas leves.
A bomba tiña a forma dun libro ou estoxo de tocador perfectamente vernizada e cun resorte o chaveta que a pechaba. Dentro había outro resorte en espiral que se supón foi o que produciu a chispa. Parece que a bomba estaba cargada con silicato de mercurio e melinita.
A noticia do atentado produciu unha enorme consternación en Chantada, na provincia de Lugo e en todo o país. A asociación de mestres de Chantada acordou a suspensión das clases durante corenta e oito horas como sinal de protesta e o enterro de Aniceto constituíu unha enorme manifestación de dó á que acudiron miles de veciños de Chantada e as autoridades locais e provinciais.
Aniceto Pereira era o primeiro mestre da escola nacional da parroquia de Santa Uxía de Asma, que fora creada o ano anterior, e levaba só catro meses en Aspai. Aprobara as oposicións no verán de 1920 e este era o seu primeiro destino como mestre titular. Trasladouse a Asma coa súa muller, Cándida Gómez Doval, coa que casara a principios dos anos dez, e o seu fillo José Antonio, nado en 1911.
Aniceto nacera en Santa Baia de Camba en 1887, fillo de Antonio Pereira e María Gutiérrez. Os pais enviárono ao Seminario de Lugo, onde estivo varios anos e de onde saíu para facerse mestre. Ingresou na Normal de Pontevedra en 1913 para facer a reválida como mestre elemental en setembro do ano seguinte. O seu primeiro destino foi a escola graduada de Ponteareas, onde traballou como interino dende outubro de 1916. Ao ano seguinte foi destinado á escola de Ventoxo, en Forcarei, e en 1919 foi nomeado para a parroquia de Eidián, en Agolada. Durante estes anos preséntouse, aínda que sen éxito, ás oposicións de maxisterio.
Durante a súa estadía como mestre da escola de nenos de Eidián, de nova creación, foi denunciado por un cacique da parroquia que recolleu sinaturas entre os pais para intentar que as autoridades académicas o retiraran do seu posto, sen logralo. Ao ano seguinte aprobou as oposicións e foi destinado a Aspai en setembro de 1920.
O xulgado de Chantada iniciou de inmediato a investigación para descubrir aos autores do atentado, que inicialmente foi atribuído a móbiles políticos relacionados coa loita agrarista. O movemento agrario era especialmente vizoso neses anos na comarca chantadina, contaba con sólidos apoios, como o xornal El Regionalista, dirixido por José Costa Figueiras, e sostiña un duro enfrontamento co caciquismo.
Ao pouco, as investigacións, orientadas polas sospeitas dos veciños de Santa Uxía de Asma, apuntaron a outro veciño, Daniel Ledo López –un mozo que retornara había algúns anos de América ao que atribuían ideas socialistas e anarquistas, e do que dicían que fora pirotécnico– e ao pai deste, Antonio Ledo López, que fora mestre de ferrado de Asma antes da instalación da escola nacional en Aspai. Dicíase que Antonio estaba resentido co novo mestre porque lle quitara o seu medio de vida e porque, ademais, castigara e expulsara a dous dos seus fillos da escola. O certo é que ambos foron detidos e acusados do atentado. No rexistro do seu domicilio “foron achados un frasco contendo ácido nítrico e unha cantidade de xofre”.
Foron xulgados na Audiencia de Lugo nun proceso que comezou o 31 de xullo do ano seguinte e durou tres días, e no que chegaron a declarar 82 testemuñas. A pesar diso e ante a inexistencia de probas concluíntes, o tribunal emitiu un veredicto de inculpabilidade. Recorrido o veredicto polo fiscal e a acusación particular, o xuízo volveu repetirse a principios de novembro co mesmo resultado. O crime quedou sen resolver.
A viúva de Aniceto non tiña dereito de pensión polo escaso tempo de servizos e os mestres de Chantada fixeron unha subscrición para axudala mentes se tramitaba o expediente para pedir ao Goberno a concesión dunha pensión extraordinaria e vitalicia, que se aprobou en xullo dese ano.
O fillo, José Antonio Pereira, ingresou na Escola Normal de Pontevedra grazas a unha bolsa e fíxose mestre en 1933. Exerceu na parroquia de Santa Baia de Camba, na que nacera o seu pai, e é un dos socios fundadores da Casa del Maestro de Pontevedra.
