Debaixo de tanto cemento vai un río cheo de vida, o Gafos, condeado á oscuridade sen culpa. Non é tempo xa que se destapase aínda que só fose o tramo dende a rúa Alcalde Hevia ata a zoa escolar. Que mal fixo o río para que aínda esté condeado a non sentir as raiolas do sol ao paso da cidade, camiño de ir morrer nas Corvaceiras.
Que tristura un río sen luz, cando reverdecen as árbores e non se poden espellear nas súas augas nin escoitar o balbordo das xentes ao pasar polas súas orelas nin o rechouchío dos paxaros nas pónlas donde teñen o seu fogar, sen poder escoitar o canto do cuco pregoeiro do bo tempo co agromar da primavera nin sentir o recendo do mentrasto fiuncho e flores ventureiras que agroman nas beiras. Pobre Gafos que baixa cego no seu devalar paseniño ata ir morrer xunto ao seu irmán grande, o Lérez, velaivai na oscuridade ca compaña dos peixes cegos na procura da luz sen entender porque o condean a pasar pola cidade agochado na oscuridade. Que mal lIes fixo o río á xente da cidade para que sintan vergoña del e o teñan agochado.
Donde están os ecoloxistas e defensores da natureza que deixan ao río soio. Non é tempo dabondo para que as xentes da cidade se mobilicen e non consintan o aldraxe que un río que pasa pola cidade, que é un privilexio e orgullo para calquer cidade, aquí o teñamos tapado. A zona de Campolongo, donde vai o río agochado, na nosa infancia era un paraíso, un verxel a carón da cidade, era a nosa selva cando saiamos nas sesións infantís de cine no Malvar ou o Victoria, o noso Nilo o Amazonas ou o Missisipi nas primeiras lecturas e aventuras de nenez, a despensa donde atopabamos todo o necesario na festa dos Maios ou nas fogueiras polo San Xoán, un río de xogos e aventura pero tamén de riqueza para as xentes que vivían ao seu carón, cheo de muiños e lavadoiros, que xerou moita riqueza noutro tempo. Un paraíso perdido pero con vontede aínda recuperable.
Un río é un agasallo da natureza, que xa estaba aí moito antes que nós, que estamos de paso, que non ten dono, que é unha herdanza que nos deixaron os nosos debanceiros e que temos a obriga de deixalo igual que o atopamos, limpo e descontamiñado, para que xeracións vindeiras non atopen unha esterqueira ou un río sen luz.
Nós non somos quén de roubarlle espazo nin cambear o seu cauce porque nos estorba, nin sobor de todo tapalo, nadie que construia no seu cauce pode queixarse despois se nunha riada lIa derruba, un río ten memoria e sempre volta ao rego, porque sempre estivo aí, xá cando os Gafos os leprosos que lIe deron o nome lavaban as súas feridas para poder entrar na boa vila, sabían do seu valor e o coidaban, tamén os peregrinos que facían o camiño de Compostela a carón da frescura e o marmurio das augas do río.
Non é tempo xa dabondo para destapar o Gafos.
