Esta fin de semana visitei a Illa de San Simón. Sopraba vento do mar, e as árbores esparexían as pingueiras acumuladas polo feble orballo. No maxestuoso paseo dos buxos unha muller achegouse, embargada pola emoción: o seu avó fora represaliado no antigo lazareto, reconvertido no ano 36 en campo de concentración e exterminio, e asasinado nun "paseo" a Pontevedra. Compartir ese momento tan íntimo e dorido da súa vida familiar fíxome pensar nas verbas do portavoz do Goberno, dicindo que non conviña reabrir vellas feridas. Erra o portavoz no diagnóstico, pois non se trata de reabrir feridas, senón de sandalas. Os asasinados nas gabias, e soterrados despois en barrancos e fosas comúns, teñen dereito a descansar no panteón familiar, ao carón dos seus seres queridos. O Val dos Caídos non é o Tal Mahal, un mausoleo adicado ao amor, senón a sepultura non desexada de miles de inocentes e un monumento ao odio, a xenreira, a represión, o fascismo, o nacionalcatolicismo e sí, a tumba de Franco e do franquismo. A nosa sociedade ten madurado: un pódese declarar monárquico ou republicano sen medo a ser represaliado, expresarse na súa lingua nai, e mesmo casar cunha persoa do mesmo sexo, mal que lle pese a algúns. Pero esa é a grandeza da democracia: as maiorías mandan, pero as minorías son respetadas, e mesmo unidas, poden facerse fortes. As feridas cicatrizan, e esa marca serve como lembranza do dano causado, un recordatorio doente para que a historia non se repita. Que descansen en paz os mortos, á fin, e que os vivos atopen o acougo preciso é a nosa responsabilidade, como sociedade madura, plural e democrática.
