Vigo perdeu cando o alcalde Portanet fixo desaparecer os tranvías eléctricos de Vigo. Había unha liña especial (en realidade podía ser chamada de "tren eléctrico") que partía da Rúa Uruguay. Os coches, maiores ca os ordinarios, facían estronicio metálico na volta de Elduayen, gañaban as Travesas e corrían ao largo da Avenida da Florida, que, na II República, levara o nome de Ricardo Mella que hoxe pode lerse noutra vía da cidade. É aquí onde debemos lembrar ao pensador anarquista Ricardo Mella, que foi o primeiro xerente da compañía de tranvías de Vigo. Especiais eran, tamén, e chamaban a atención na miña infancia, os tranvías amarelos cuxa empresa, pensada por Peinador para unir Vigo co balneario de Mondariz, interrompera no Porriño a súa rota.
Falamos hoxe do tranvía de Baiona, que tiña estacións moi coidadas e fermosas, grandes e pequenas, en Coruxo, na Ramallosa, en Lourido (ou sexa Praia América), con ramais a Samil e a Gondomar. Era unha viaxe pracenteira, entre veigas, piñeirais, campos de millo, vistas entrecortadas á ría. Algunhas estacións estaban decoradas por artistas contemporáneos. O inesquencibel orfebre e escultor Mareque, que foi tranviario, penduraba das paredes da estación da Ramallosa debuxos influidos polo numen plástico de Castelao.
A empresa de tranvías coidaba especialmente a primeira estación da súa liña de Baiona á saída de Vigo. Chamábase A Florida, coma algúns parques de Europa e América dos primeiros do século XX. Era un vasto espazo axardinado e dotado de arboredo singular no que, no Fondo dos Espellos, acordamos un pequeño zoo. Había a gaiola cun terríbel buraco dentro do cal habitaba aquel lobo triste chamado Nerón, como me recorda amabelmente Antonio Valcarce Valcarce. Unha tradición urbana conta como a pelica de Nerón, á súa morte, foi conservada como tapete na casa dunhas persoas coñecidas de Tui. Os nenos de Vigo ían de excursión á Florida e divertíanse cunha macaca que todos provocaban e á que lle rían as grazas. A paxareira gardaba especies exóticas e asemellábase moito á da Ferradura de Compostela e á do Posío, ou Pousío, de Ourense.
Pouco despois do fin da Guerra Civil, a empresa Tranvía Eléctrico de Vigo decidiu incrementar o parque da estación da Florida e abrir alí un Pavillón-Restorán. Fíxoo, pero ignoro canto tempo este durou aberto.
Olivia Rodríguez, no libro El tesoro de Punta Herminia, Alvarellos, 2017, conta como, no ano 1942, TEV inauguraba o seu Pavillón-Restorán e como o pintor coruñés lía un comprido poema de circunstancias en castelán aos postres dun xantar inaugural. O poema, en forma de brinde, parece, pola pomposidade e vigor, querer caricaturizar o de Eduardo Pondal no Banquete de Conxo. Preguntámonos agora se Urbano Lugrís pintou cadros para aquel novo restaurante (as fontes din sempre, en modo clásico, "restorán"), ou mesmo murais. Se é así, que se fixo daquelas obras de arte? Sempre botamos de falla un catálogo oficial e exhaustivo do corpus plástico de Urbano Lugrís.
Presidía o banquete da Florida Gerardo Campos, que, ao tempo, estaba á frente do consello de administración de TEV. Esta persoa, aveciñada na zona selectísima de Rande, foi sempre entusiasta e propagandista dunha ponte que unise o Morrazo e Vigo. A obra, finalmente, resultou feita e moita xente das súas ribeiras da ría están a pedir xa o nome de Pondo Capitán Nemo para ela. A Lugrís e á pantasma de Jules Verne, que segue a desprazarse entre as bateas e a illa de San Simón, íalles gustar moito!
O 15 de Outubro de 1942, pois, e na sobremesa do banquete da Florida, Lugrís declama un emocionado eloxio de Vigo e do seu hinterland que termina con verbas nas que Olivia Rodríguez detenta unha vea de humor entre os eloxios:
"Y al levantar la copa, de alegrías y de esperanzas hasta el borde llena, pido a Dios os dé vida larga y buena, y a Vigo y a su Empresa de Tranvías".
Xa non hai tranvía en Vigo, e notamos especialmente a falla do de Baiona. O espazo da Florida fora definido por Lugrís como "uno de los más bellos parques de Vigo, en un paraje incomparable". A retórica vulgar que se apodera da pluma de Lugrís en 1942 é a dominante naquela feita triste e ensangrentada. Nós sentimos nostalxia da Florida. Sentímola todos os que fomos nenos e nenas e xogabamos entre as sebes e parterres e tiñamos medo do lobo Nerón que case nunca saía da terribel cova construída nun betón barroquizante que evocaba a natureza selvaxe. Pasados moitos anos, sobre a Florida, ou Paraíso, erguéronse edificios e unha triste igrexa parroquial; todo no mesmo paquete de negocio inmobiliario. Os troncos e as copas frondosas duns poucos pradairos mansos ou plátanos de sombra é todo o que queda do parque da Florida. Por alí estiveron estacionados os derradeiros tranvías de Vigo e alí foron desfacéndose predados polos buscadores de ferrovello. A cidade está á espera dunha crónica que conte verazmente o pormenor de como Vigo perdeu o transporte eléctrico, e por que.
Nota: Gerardo Campos tiña un vínculo familiar, segundo penso, co poeta Añón que iluminou a cabeceira da Santa Compaña do Rexurdimento Galego.
CAIXA POSTAL
Taberna de Antonio Sánchez
- Avísame Francisco Pablos dun grave erro cometido por min no Fondo dos Espellos. Citei como Taberna de "Francisco" Sánchez a famosa Taberna de Antonio Sánchez que abre as súas portas na Calle Mesón de Paredes, Madrid, desde 1830, segundo creo. O mesmo Pablos faime acordante de que Antonio Díaz-Cañabate literatizou este venerábel figón taurino en Historia de una taberna (1945). Equivoqueime, pois, aínda que nunca vou a Madrid sen pasar pola Ribera de Curtidores e gulapear un chato de Valdepeñas das "frascas" de Antonio Sánchez en Mesón de Paredes. Un domingo da nosa mocedade, Bernardino Graña, Blanco Carril e mais eu, que vivíamos espallados por Lavapiés, encontramos na Taberna de Antonio Sánchez a Dionisio Gamallo Fierros cunha "caña" de viño (sic) na man, aínda que o ilustre profesor sen cadeira era máis das pastelarías da Calle del Príncipe e Prado.Pido pois desculpas e dou as grazas ao amigo Pablos, sempre coa súa erudición ao servizo dos outros. No meu descargo só npodo arguír que, en plan freudiano, debeu de se me orixinar un lapsus incosciente que teña algo que ver ou ben con Francisco Sánchez de las Brozas (El Brocense) ou ben con Francisco Sánchez (O noso Escéptico tudense). Unha desputa á que asistín sobre xudaísmo e cultura nos reinos de España no século XVI poido ser culpábel da equivocación. Ou non.Todos aqueles que quixeren colaborar coa súa opinión en NO FONDO DOS ESPELLOS poden escribir por correo ordinario a:X. L. Méndez FerrínFaro de VigoPolicarpo Sanz, 22. Aptdo. Correos 91. VIGO
