Faro de Vigo

Faro de Vigo

Contenido exclusivo para suscriptores digitales

A atracción dos monstros

Labirintos e formas de Guillermo del Toro

Cartel anunciador do seu film O labirinto do fauno (2006).

Se algún lector deste artigo procurase ler algunha das numerosas entrevistas que, a propósito da estrea do seu último filme The Shape of Water ("La forma del agua", entre nós), o cineasta mexicano concedeu aos medios de comunicación, atoparase cunha resposta que se repite case como un leitmotiv: "cando eu era neno...". A partir desta declaración, un pode empezar a construír boa parte dese quebracabezas que permita interpretar a súa filmografía con máis profundidade. Resulta imposible entender o mundo ficcional recreado por Guillermo del Toro sen ter presente a mirada dun neno desde un punto de vista case "freudiano", xa que, en realidade, o que pretende é indagar nas pegadas que na idade adulta imprime esa etapa infantil, con toda a complexidade e as contradicións que encerra, cos seus desexos e os seus medos, incluso, retorcendo un pouco máis esa complexidade, coa atracción oculta que posúen os monstros.

Se nos detemos a analizar O labirinto do fauno, o seu filme máis aclamado ata o de agora -todo semella indicar que A forma da agua acabe por desbancalo-, damos ben con esa ambivalencia do mundo infantil, entre o monstruoso e o eido de fadas. A protagonista, Ofelia, busca o amparo da súa imaxinación para sobrevivir a unha realidade devastadora e cruel, a da súa estancia nun cuartel da Guardia Civil durante a posguerra española, a onde ela e mais a súa nai tiveron que mudarse despois de que esta casara cun sanguinario oficial obsesionado coa captura de maquis. O mundo imaxinario que recrea a rapaza na súa intimidade provén das súas lecturas infantís, habitadas por seres máxicos pero, tamén, por esoutros monstruosos. Nos últimos anos, dominados por unha idea sobreprotectora do menor, as historias para nenos e nenas decantáronse por unha excesiva candidez que pouco ten que ver coa literatura infantil clásica. Foi Sigmund Freud quen dixo que a felicidade consiste na realización dos desexos que un alimenta cando é un neno, pero tamén mantén o psicanalista austríaco que os medos que se inoculan a esa idade acaban por acompañarnos o resto da nosa vida. Por esta razón, o retrato da mirada dun cativo pode explicar moitas cousas do mundo dos maiores, sempre e cando se respecte esa dualidade que a conforma: medos e desexos.

Guillermo del Toro, apelando a esa calidade alegórica que presentan os relatos fantásticos, converte as butacas das salas de cine en diváns onde somete aos espectadores a unha sesión psicanalítica, na procura de respostas que proxecten luz sobre cuestións relevantes da condición humana. Antes de O labirinto do fauno, del Toro xa botara man da ollada infantil para achegarse á Guerra Civil española con O espiñazo do demo (2001). En ambas películas, a orfandade, que é sen dúbida o maior medo dunha persoa nos primeiros anos de vida, xoga un papel moi importante na trama. Tanto é así que, en O labirinto, este medo amosa unha dobre interpretación. En primeiro lugar, é máis que evidente a identificación con Hamlet, a obra teatral de William Shakespeare, sobre todo se temos en conta que a nai da protagonista casou co asasino do seu pai -asasino non real, senón simbólico, xa que o pai da nena era un republicano que faleceu na guerra mentres que o seu padrasto formou parte activa no bando nacional-, e ademais, por esta razón, non é casual que a protagonista leve o nome de Ofelia, a moza namorada do príncipe Hamlet. O segundo referente atopámolo no contexto histórico da época: o alzamento franquista identifícase con Claudio, o tío de Hamlet que mata o rei lexítimo, a República, para ocupar o seu trono.

En definitiva, semella como se a etapa infantil do ser humano non perecese, senón que permanece agochada cos seus medos e desexos, e non hai máis que regresar a ela para entender o mundo que nos rodea.

Calidades mestras

  • Hai, nos últimos tempos, unha xeración de cineastas mexicanos -Alejandro González Iñárritu, Alfonso Cuarón e Guillermo del Toro- que está a acadar incribles cifras de recadación con produtos de alta calidade. A pasada de semana tivo lugar a estrea da última película de Guillermo del Toro, A forma da agua, produción estadounidense que se achega ás nosas salas cunha abraiante tarxeta de presentación. Despois de gañar o León de Ouro á mellor película no Festival de Venecia e un Globo de Ouro ao mellor director, acapara trece nominacións nos Oscar de Hollywood e doce nos Premios Bafta. Con este curriculum, todo apunta a que os datos de recadación no noso país serán máis que satisfactorios. Unha vez máis, Guillermo del Toro acode a unha historia fantástica para espir a condición humana, unha versión libre do conto de A Bela e a Besta, protagonizada por unha limpadora muda que traballa nun laboratorio secreto do goberno de Estados Unidos durante a Guerra Fría, e que acaba namorando dunha criatura anfibia que foi rescatada nas augas dun río sudamericano e que é sometida a todo tipo de experimentos coa finalidade de acadar vantaxes na carreira espacial. Das rugosidades deste argumentos, xorden múltiples lecturas que outorgan, segundo a crítica maioritaria, calidade de obra mestra a este filme.

Compartir el artículo

stats