Paisaxe con figura

A obra de Frau cómpre entendela desde o seu contexto formativo no Madrid dos anos dez e vinte, onde estuda na Academia de Bellas Artes de San Fernando, mais, sobre todo, o feito que marcará a súa adscrición á modernidade é a integración, a mediados dos vinte, na Sociedad de Artistas Ibéricos, xunto a Palencia, Cossio, Dalí, Souto ou Solana. Debemos lembrar que as mostras de Los Ibéricos supoñen a incorporación á chamada Arte Nova do contexto estético español desde unha afinidade fonda coa arte da Europa de entreguerras e desde parámetros moderadamente modernizadores.

Máis tarde, Frau atinxe a época de madurez plástica que culminará coa súa marcha a América, vivindo trinta años de esplendor profesional en diferentes países, principalmente en México, onde mantén estreita relación cos grandes muralistas mexicanos.

As obras de Frau distínguense pola emancipación dos esquemas compositivos e debuxísticos tradicionais e un tratamento que o liga, no seu punto de partida, á estética do realismo máxico que se impón en moita arte europea desde mediados dos anos vinte.

Na súa evolución, Frau toca temas moi diversos -paisaxísticos, interiores con figuras- cun marcado gusto polas escenas marxinais, tratadas cunha inclinación que deixa sentir a marca da Nova Obxectividade alemá e á vez un certo decorativismo Art Déco. En ocasións, achégase a unha estética poscubista, como en Puerto de la Boca. Buenos Aires (c. 1938), con tonalidades luxadas, que lembran tamén a pintura italiana do Novecento. O cadro presenta unha paisaxe portuaria e desolada coa contrastiva presenza do nu feminino, un universo que nos transporta a inequívocas referencias da figuración de dominante dos anos vinte e trinta. Tamén se pode percibir este mesmo espírito en obras posteriores como Puerto de Buenos Aires (1955).

Frecuentemente presenta figuras en espazos naturais, como parte dunha ambientación ou decorado, a xeito de posta en escena, conformando escenografías con evocacións clasicistas, un mundo etéreo entre o enigma e o misterio ( Siesta, s/d). En óleos como este, Frau incorpora uns motivos e fórmulas moi de moda en Europa.

Outro dos temas recorrentes da obra de Frau é o ambiente de escenas de teatro, cabaré ou prostibulares, por exemplo en Barrio gótico, Barcelona, mais que noutras como en Los novios (1953); En el teatro ou En la taberna lembran o mesmo ambiente de pinturas da súa xeración, como por exemplo as do tamén galego Arturo Souto. A diferenza deste, en xeral, en Frau hai unha visión menos tráxica e dramática. Son habituais nel as composicións de interiores con figuras, como se pode observar en múltiples óleos, acuarelas e tintas que presentan os seus característicos estudos a partir de modelos femininos, en que a súa linguaxe pictórica amosa a proximidade á tradición francesa, especialmente cando estas figuras se captan na intimidade, e en que o ollar do pintor é o do voyeur. Son obras que delatan, na súa linguaxe pictórica e nas escenas representadas, o coñecemento da pintura de Pierre Bonnard. Como no pintor francés Frau presenta unhas escenas con figuras femininas na intimidade, cunha notábel preocupación pola composición e o efecto lumínico. Representativas desta captación da muller son obras como El repaso.

Outro importante núcleo da súa obra vén ser o da paisaxe. Frau constrúe a paisaxe desde unha captación esencialista, peneirada polos movementos europeos máis vangardistas, e reinterpreta a natureza dun xeito atrevido e expresivo, ao tempo,, que reflicte as súas respostas persoais diante de elementos visíbeis e asemade manifesta a súa inserción nun ambiente estético claramente epocal.

Título: Paisaxe con figura.

Autor: José Frau. Local: Galería Montenegro, Vigo. Até o 30/5/17.

Procura clasicista

• A vía seguida polo artista nas súas paisaxes é a que sintetiza diferentes influxos da arte europea de entreguerras. Exemplos perfectos son as obras realizadas en México como o espectacular Jardines de Chapultepec ou P aisaje en México (c. 1974). Son óleos que amosan a indubidábel pegada do paisaxismo posimpresionista. Frau estende as cores de xeito compacto, creando atractivos reflexos a tendendo a formas simples e sintéticas que lle dan ás paisaxes un suxestivo ambiente vitalista, todo realizado cunha vigorosa resolución plástica dos motivos paisaxísticos e cun acorde de cores de enorme calidade. Na maioría destas obras o artista crea ritmos curvilíneos de contido dinamismo. Mais Frau, na súa procura estilística, acode tamén ás fontes clasicistas, aspecto fundamental para entender a construción e o equilibrio das súas escenas de figuras. Son obras que transmiten unha consciencia da condición moderna, nas que percibimos que o clasicismo non é unha simple volta ao pasado senón unha reformulación do ideal clásico. Nestas obras, as fontes cezannianas son fundamentais e de aí aprende o noso pintor a maneira de situar a figura na paisaxe: Mujeres en el baño (1950). A esta lección vai permanecer sempre fiel e será alicerce das súas fecundas e sutís variacións formais. O Frau de temas clasicistas, preocupado pola análise da figura en relación coa paisaxe, segue, xa que logo, o ronsel dese Cezanne que, en palabras de Pierre Bonnard, era "o pintor máis poderosamente armado perante a natureza". No noso artista, a través da natureza ponse de manifesto unha orde que non é exactamente "a natureza" mais que está nela, algo tamén evidente no seu paisaxismo puro. O conxunto da pintura de José Frau será fiel a estes presupostos, coa presenza da paisaxe e da figura semetidas a sutís variacións mais sempre fiel aos principios formativos do artista que son os da revisión da tradición desde unha modernidade atemperada e atemporal.