Ás portas dun Nadal que invita a fregar as mans a máis dun comerciante e cunha distancia de case corenta anos desde a estrea de Suspiria (1977, Dario Argento), non parece que sexa o momento máis oportuno para falar de filmes de terror. Así e todo, o caso que hoxe nos convoca pouco ten que ver con ese shock salutífero que Román Gubern definiu como "unha amálgama de emocións intensas e insólitas que afectan o sistema nervioso." A decisión do director palermitano, Luca Guadagnino, de presentar en 2017 o seu remake da obra de Argento, obríganos a organizar agora mesmo os preparativos dun evento que promete dar que falar.
Mal podía pensar Dario Argento que un traballo orixinalmente concibido para que os espectadores acadasen os 400 graos de medo, acabaría sendo unha das obras de culto máis estudadas polos seus valores estéticos e literarios. Construído a partir da obra de Thomas de Quincey, Suspiria de Profundis (1845), o filme bebe directamente da estética Art Déco dos gravados de M. C. Escher e máis do cinema expresionista de Robert Wiene e de Friedrich M. Murnau. No referente ao seu argumento, moito hai que dicir e pouco que contar: a anxelical Suzy Bannion (Jessica Harper) chega a Friburgo en plena noite de temporal para enrolarse nunha prestixiosa academia de ballet, na cal se esconde un verdadeiro niño de bruxas, no literal sentido da palabra.
Se as perspectivas con semellante trama non presaxiaban nada bo para este filme, o resultado foi algo ben distinto. O xenio de Argento logrou que mesmo os numerosos fallos de guión ficasen nunha segunda orde. Tres foron as claves do seu éxito: os planos de seguimento moi elaborados e sofisticados, unha lección maxistral nada habitual no xénero de terror; o hiperesteticismo da fotografía, grazas á saturación de certas cores primarias en escenas de alto contido significativo, e a transgresora e omnipresente banda de música do grupo de rock Goblin.
George Santayana aseguraba que a dozura e a beleza non brotan do nada. Brotan da carne e do sangue, da lama e do calor do sol. No momento en que Suzy sae do aeroporto á procura dun taxi e a cámara a acompaña cunha enorme lentitude, observando como o seu fráxil corpo se empapa baixo a chuvia inmisericorde, o espectador acepta o seu papel de voyeur. Todo o que ocorra a continuación será consecuencia desta decisión. Nengunha das regras que rexían a vida real até entón vai poder funcionar a partir de agora. Penetramos nun territorio de perplexidades onde os troncos das árbores reflicten sombras ameazantes e onde o ser humano aparece minúsculo. Todo parece tan absurdo e fantástico di Pat, a bailarina expulsada da Academia coa que Suzy se tropeza a noite da chegada, pouco antes de que o seu corpo apareza selvaxemente torturado a pendurar dunha claraboia.
En ningún caso pretende Argento sorprender con algo que non estexa firmemente asentado no imaxinario do espectador. Hoxe en día resulta imposíbel percorrer os vastos dominios do medo sen se atopar co sacrificio e a indefensión do feminino. O cinematógrafo leva moito tempo ensinándonos que non hai camiño de volta para a nena que recolle flores nun bosque ou para a que entra nunha casa deshabitada. Suzy conseguirá alterar as normas establecidas e regresar ao seu mundo. Pero iso é case o de menos.
Avecíñanse tempos convulsos nos que vai ser difícil precisar se o que escoitamos no telexornal é o Discurso sobre o Estado da Unión ou o comezo da perorata do Pato Darkwing: Eu son o terror que aletexa na noite...Sexa como for o abismo está xa aí mirándonos. Así que mellor será irse preparando para ver a Dakota Johnson, flamante gañadora dun premio Razzie e protagonista do próximo Suspiria, abrindo portas ao mundo do ignoto. Non vaia ser que ao final atope un despavorido Mickey Mouse a berrar "o horror, o horror...!"
Cofundir o giallo co bugallo
- É lóxico que con tanto troll e bot a xente non se aclare con isto do giallo (amarelo en italiano) e crea que estamos a falar de Bob Esponxa ou do maillot de Chris Froome. Craso erro.A colección de libros que en 1929 Arnoldo Mondadori comezaba a forrar da cor do xirasol escondía no seu interior sinistras historias de crime e misterio que moi pronto chamarían a atención dos artífices da gran pantalla italiana. En 1963 Mario Bava (San Remo, 1914-1980) sacaba á luz La ragazza che sapeva troppo, ópera prima dun xénero que se coñecería polo nome de giallo.O argumento era invariabelmente o mesmo desde 6 donne per l´assassino (1964, Mario Bava): un detective tenta capturar, con enorme torpeza, o brutal homicida -luvas de coiro e rostro cuberto cunha media cor carne- que se dedica a matar mulleres que, por unha ou nengunha razón, sempre se mostran esplendorosamente espidas.A chegada de Dario Argento significa a subversión do xénero, a aparición do carrabouxo. L´uccello dalle piume di cristallo (1970) revela unha estilización perversa dos modos de filmación anteriores. A cámara abandona por primeira vez o seu papel de expositor de mercadoría sanguinolenta e detense a contemplar a beleza dos espazos nos que teñen lugar as máis violentas mortes. Xorde ante nós o asombroso recoñecemento desa fermosura abominábel que o noso subconsciente ten asumido como propia desde o comezo dos tempos.
