Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre sostiña que as letras son un lume divino, pois transmiten alegría, iluminan e proporcionan calor. Tal afirmación cobra sentido no verán mellor que en ningún outro tempo.
É moita a literatura que ten no estío o seu imo. Non me refiro aos milleiros de páxinas que transcorren simplemente nese tempo, senón aqueloutras nas que é a propia estación a que se inviste de roupaxes protagónicas, conformando unha sorte de dimensión cronoatmosférica decisiva, sen a cal é imposible aprehender esencialmente a mensaxe que a obra de arte tenta transmitir.
Poderiamos recuar ata os tempos da Grecia e Roma clásicas, mais abondará agora con lembrar que unha das catedrais da dramaturxia mundial, o Soño dunha noite de San Xoán de Shakespeare, ten nesa máxica xornada do solsticio de verán a súa razón de ser. E o mesmo poderiamos dicir das Noites brancas de Dostoievski e o seu melancólico feitizo de amor ao abeiro deses solpores eternos e cedísimas alboradas que se funden. Ou de O espertar de Kate Chopin e a paixón arrebatadora que agroma na casada Edna Pontellier polo mozo solteiro Robert Lebrun en tempo de vacacións.
Mais por convidar hoxe que nos imos internando de firme na canícula deste 2016 a lecturas da contemporaneidade, lembrarei apenas algunhas que forman parte xa do imaxinario literario e aínda fílmico de tantos coetáneos.
Velaí, poño por caso, o Cruceiro de verán de Truman Capote, cativadora aventura dos dezasete anos dunha Grady McNeil que fica soa en Nova York mentres seus pais van de cruceiro por Europa, tempo que aproveita para vivir unha deliciosa historia de amor co tamén mozo Clyde Manzer.
E de amores de verán, mais autenticamente obsesivos, trata tamén a Morte en Venecia de Thomas Mann, con ese fascinante profesor Gustav von Aschenbach que perde o siso polo efebo Tadzio na Illa do Lido.
A procura do amor e a luz sen fin do verán aluma igualmente o espertar á vida de Ginetta en O fermoso verán de Cesare Pavese, un canto á fraxilidade da inocencia e a fondura infinda dos sentimentos.
Para os amantes do cinema convén recordar que amais dalgunhas das obras xa amentadas, tamén son celuloide inesquecible outros textos en orixe literarios, como as intensas historias do Sur estadounidense que Tennessee Williams escribiu como pezas de teatro e logo inmortalizaron Paul Newman ou Elizabeth Taylor en A gata sobre o tellado de cinc e Doce paxaro de xuventude. Ou mesmo a fermosamente tráxica O longo e cálido verán, baseada en diversos textos de William Faulkner, filme que tamén protagonizou Newman a carón da que logo foi a súa esposa, Joanne Woodward, e mais do xenial Orson Welles.
Ese verán terrible, biblicamente abrasador, comparece por igual noutras obras de Faulkner, condicionando, cando non determinando, o comportamento dos seus personaxes, como acontece en Luz de agosto, Mentres agonizo ou Absalom, Absalom.
Non menos solar e tráxico é o estío que castiga o señor Meursault en O estranxeiro, un autor que recuncou nesta teima canicular co volume de ensaios O verán, recompilación de artigos autobiográficos onde o amor, o absurdo e o pensamento filosófico vibran no palpitar da Alxeria máis cálida.
Por citar un último exemplo de escritor xa finado que tamén fixo do estío criatura literaria fique aquí o nome de Fernando Fernán-Gómez e a súa memorable obra teatral As bicicletas son para o verán, que contou cunha adaptación cinematográfica non menos admirable.
Para rematar, entre os narradores dos nosos días a lista vira inabranguible, mais por sinalar só algúns dos máis significados conviña non esquecer As dez e media dunha noite de verán de Margarite Duras; A viúda embarazada de Martin Amis; Primeira memoria e Pequeno teatro de Ana María Matute; Domingos de agosto de Patrick Modiano; Expiación de Ian MacEwan; Tormenta de verán de Juan García Hortelano e, por suposto, Verán de J. M. Coetzee.
Estíos galegos
- A literatura galega non ama a Helios. O seu son máis ben as brétemas, chuvieiras e fríos que acompañan a Reue, Bandua, Navia e outros deuses celtas. Non cómpre máis que lembrar o ceo a chorar decontino sobre os esmorgantes de Blanco-Amor ou os personaxes foleanos atrapados entre a neve para decatarse do que falo.Secasí, hai algúns exemplos solares nas nosas letras que merecen recordación. Talvez o máis notorio sexa o de Carlos Casares, quen asinou no seu día Os mortos daquel verán evocando o estío témero que nos trouxo a guerra, e que logo memoraron tamén Xosé Fernández Ferreiro en Agosto do 36 ou Manuel Riveiro Loureiro en Xullo-agosto, entre outros. Mais Casares escribiu así mesmo O sol do verán, onde os estíos da infancia xogan un papel decisivo nunha historia tan tráxica coma reveladora, inzada de amor e dor, sempre caras da mesma moeda.En fin, ao pé dos mencionados poderían amecerse aínda outros nomes, como os de Manuel Lourenzo en Aquelas cousas do verán; Xulio L. Valcárcel en Memoria de agosto; Xurxo Chapela e o seu Con Aroa, o último verán; a poesía en homenaxe de Manuel Vilanova en A tarde cheia de verán ou os complexos estíos da Transición novelados por Xoaquín Fernández Leiceaga en Agosto de memoria e morte.
