No concello coruñés de Cedeira emprázase un santuario que atrae a miles de peregrinos. Rodeado polos cantís da Serra da Capelada, conta a lenda que aquí sempre se volve, xa sexa de morto ou de vivo. A doce quilómetros da fermosa vila cedeirense atópase Santo Andrés de Teixido, templo situado entre a terra e o mar ao que hai que acudir polo menos unha vez na vida.
Aquí "vai de morto quen non foi de vivo", como asegura a crenza popular. A igrexa, de factura branca e mariñeira, alberga no seu interior un retablo barroco coa imaxe-relicario de Santo André,s cun fragmento de óso do santo. No interior acumúlanse as ofrendas dos peregrinos: exvotos, fotos, caiados e oracións en papel que reflicten a devoción que esperta este lugar máxico situado nunha das paisaxes litorais máis impresionantes que se poden atopar en Galicia. Santo Andrés xorde ao fondo da Serra da Capelada, que comparte o contorno da comarca coruñesa de Ortegal e ofrece a posibilidade de contemplar a vertixinosa panorámica que se observa desde os cantís máis altos da costa atlántica europea.
Nesta terra de penedos e de ventos, de verde e de salitre hai cabalos, cabras asomadas ás rochas e lendas como a de Punta Gabeira, o illote que se atisba desde un dos miradoiros no ascenso á Capelada e do que se conta que aí arribou o corpo de Santo Andrés nunha barca de pedra. Hai moitas máis historias neste lugar máxico, como a tristeza de Santo Andrés ao ver o seu santuario solitario en contraposición ao de Santiago Apóstolo, que sobordaba de peregrinos e fe. Pediu axuda ao Señor, quen lle prometeu que ao seu templo acudirían todos os mortais, xa fose en vida ou reencarnados en insecto ou animal reptante. Hai quen di que Xesús respondeu á queixa do santo: "Queda aí Santo Andrés que quen non veña de vivo unha vez, de morto virá tres".
Santo Andrés de Teixido é lugar imprescindible por imperativo divino, así que non convén facer oídos xordos á tradición e acudir a un dos recunchos máis máxicos da terra, onde os cantís desafían os abismos mariños nunha sucesión de impresionantes panorámicas. Unha vez alí cómpre respectar os costumes: visitar o templo, baixar á Fonte dos Tres Canos, coller a Herba Namoradeira e levar os sanandreses de faragulla de pan son ritos obrigados neste mundo máxico aberto entre o ceo e o mar.
De toda Galicia e de todas partes do mundo van os peregrinos ao Santo Andrés de Teixido, que conta con varias rutas para chegar. Unha das máis antigas é a que aglutinaba aos romeus en Narón, desde o mosteiro de Xuvia -tamén chamado de Couto-, no Camiño Vello, desde onde uns indicadores de madeira co característico gravado dun peixe de cor vermella van indicando a dirección cara ao santuario do cabo do mundo.
Antes de descender a este lugar máxico de Teixido é imprescindible tamén un paseo polo centro de Cedeira, concello ao que pertence esta parroquia de culto. A vila ten no porto un dos seus mellores conxuntos visuais. No percorrido hai que visitar os areais que dominan as zonas máis protexidas desta costa na que abundan as dunas e crece unha importante vexetación autóctona. Case na bocana do porto sitúase o Forte da Concepción, do século XVIII, cun pequeno museo no seu interior e un miradoiro desde o que se contempla o pobo e a ría.
Da vella vila, de orixe medieval, queda o centro histórico, onde se poden ver edificacións singulares como a biblioteca, fermosas construcións de pedra e monumentos como a igrexa parroquial ou as casas de indianos que un día fixeron fortuna en América.
Xa nestas terras é obrigado baixar ao faro do fin do mundo, o de Punta Candieira, a uns oito quilómetros, entre a Punta Valteira e Felgueira a través dunha estrada estreita, pronunciada e con curvas. O camino de baixada e de subida hai que facelo andando pero a impresión que produce o lugar paga a pena.
Camiño do mar
- A ruta que vai desde a praia da Magdalena do concello coruñés de Cedeira deica ao Faro de Punta Robaleira encerra areais verdes e transparentes case virxes, árbores centenarias e unha abundante poboación de woodwardia radicans -planta protexida-, un fento xurásico que aquí atopou condicións idóneas para medrar, aos que se suman cantís tapizados de herba de namorar e fermosas vistas como a da praia de dobre frecha de Vilarrube. Todo nun percorrido dunhas dúas horas -incluíndo ida e volta- e apto para calquera idade.O camiño está cuberto por un manto vexetal de castiñeiro e carballo, ademais do bosque de eucalipto típico destas terras atlánticas, que alberga exemplares de enorme porte. Calas como a de Burbullas sorprenden coas súas augas verdes e transparentes, do mesmo xeito que da de dobre frecha de Vilarrube, que posúe un dos cordóns dunares máis ricos do litoral galego. Incluída no LIC (Lugar de Importancia Comunitaria) Costa Ártabra polos seus elevados valores naturais, está formada entre a desembocadura dos ríos Porto do Cabo e Forcadas. No alto do promontorio da península de Robaleira álzase o faro, desde onde se observan unhas magníficas vistas. Ao nordés, Cedeira; ao norte, a ermida de San Antón de Corveiro; ao oeste o Monte Burneira e ao sur a praia de Vilarrube.
