Faro de Vigo

Faro de Vigo

Contenido exclusivo para suscriptores digitales

Estadas for ever

Plásticos, Posmodernos, POPulares

Malia que non se saiba, ou non se diga, todas as tendencias escénicas que veñen formulando a fin do teatro e da danza, e a emerxencia de novas formas, como a arte da acción ou a arte da presentación escénica, aparecen contra primeiros do século XX, coas ideacións, lúcidas ou lúdicas segundo os casos, dos futuristas italianos, dos dadaístas centroeuropeos, dos futuristas rusos. Velaí traballos coma Le Basi (1913) ou Vengono (1915) de Marinetti, primeiras accións escénicas que terán continuidade nos traballos de Enrico Prampolini, Fortunato Depero, Giacomo Balla, Nikolai Foregger ou Luigi Russolo. Con eles, con creadores únicos coma Kurt Schwitters ou Oskar Schlemer arrancaba a posmodernidade na arte, unha efervescencia que Marcel Janko soubo retratar nun lenzo seu de 1916 titulado Cabaret Voltaire: fragmentación, simultaneidade, deconstrución, mestura? Mentres se promovía con forza ese movemento de desteatralización, outros creadores coma Fuchs, Meyerhold, Vakhtangov, Piscator ou Copeau apostarían pola reteatralización, por asentar as esencias da teatralidade, por renovala.

Nesta loita permanente e soterrada por afirmar ou pórlle fin á arte teatral, tiveron un rol importante un grupo de creadores que, procedentes moitas das veces das artes plásticas, tentaron desprazar o vello espectáculo teatral para situar no eixe central da escena a instalación, a ensamblaxe, ou a colaxe, botando man dos máis variados recursos e desterrando aos axentes habituais do espectáculo, substituídos por persoas con ansías enormes de facer cousas, mesmo que non soubesen moi ben o que facer, como acontecía nas accións escénicas de Allan Kaprov. No seu libro Exhausting Dance (2006) o profesor André Lepecki explica moi ben os principios e consecuencias de todo ese movemento: para facer teatro, para facer danza, xa non hai que saber interpretar ou bailar, só hai que querer, pois o importante é a intención, e sobre todo, o concepto, esa palabra máxica na que se asenta o que se ten denominado arte conceptual, manifestación que, en última instancia, traslada ao espectador toda a responsabilidade en relación ao obxecto artístico. A crítica normalmente axeonllouse ante estas manifestacións, incapaz de exercer o seu labor "crítico" de forma contundente. Malia a banalización absoluta da arte dos primeiros artistas POP.

Unha das obras fundamentais nese movemento que pon en cuestión o concepto mesmo de arte, e que na fin vén proclamar ese principio posmoderno do "todo vale se a ti che vale", vai ser Marcel Duchamp, coas súas coñecidas montaxes Roue de bicyclette (1913) ou Fontaine (1917), cos que se inicia a xeira dos "obxectos encontrados", trebellos e cousas, aos que o artista, coa súa capacidade de demiúrgo, sitúa na esfera pública. Unha situación que revolucionou os cadros de persoal de museos e galerías, pois agora para traballar en moitos deles xa esixen un doutorado en artes da acción, para evitar que cabichas, cinseiros e botellas de cervexa, acaben na bolsa do lixo. No campo escénico o obxecto encontrado ten o seu parangón na "ocorrencia", que as máis das veces devén en trapallada.

Vendo a forte pegada desas novas tendencias, ao mellor conviña chamar un deses notables artistas da mirada conceptual e performativa (Wilfredo Pietro, por favor), para converter en obxecto artístico esa acción / presentación escénica que se vén desenvolvendo en Galicia nos últimos anos con notable rigor e precisión, e cunha non menos notable heteroxeneidade formal. Falamos da permanente embalaxe e desembalaxe de obxectos que ten lugar na Cidade da Cultura, nesa magnífica instalación de estadas, que, cos parámetros da arte da acción, debería figurar entre os feitos artísticos sobresaíntes do país. Non vaia ser que esteamos diante da pega gaia dos ovos de ouro. Galicia é espectáculo.

O valor do cambio

  • Foi unha verdadeira magoa que o pasado Festival Escenas do Cambio, non incluíse no seu programa esta instalación en progreso e proceso, que nós denominamos Estadas for ever ou mesmo DeconstruAcción, pois seguindo os presupostos do grupo Fluxus, estamos ante un verdadeiro evento, dunha tal complexidade que permite liberar de forma exponencial a capacidade do observador para darlle sentido a todo o que alí acontece. Mesmo cabería repensar o coñecido test de Hermnan Rorschach de 1921 para imaxinar un novo paquete de imaxes que sen dúbida permitiría que científicos de todo o mundo dedicaran interesantes investigacións a descifrar o fenómeno: que é o que a xente ve cando ve o que ve no monte da pegas gaias, ou reboldanas? As estadas, vaia.Ora ben todas estas formas de acción, que serán ou non arte segundo o que cada quen decida, non deixan de formular e tentar dar resposta a preguntas dunha profundidade inaudita: que se fai cando nada hai que facer?, que se di cando nada hai que dicir?, que pasa cando non pasa nada? Claro que alguén pensará nunha coñecida cantiga de Pata Negra, o grupo magnífico de blues de Rafael e Raimundo Amador, pois que pasa a vida, e hai moita xente malvivindo en todo o país. Moita miseria (por veces moral) nesta arte / cultura, suposta e sen conciencia.

Compartir el artículo

stats